مرکز اسناد انقلاب اسلامی

برچسب ها - رژیم پهلوی
در تاریخ ۱۷ شهریور تظاهرات مردم تهران در خیابان ۱۷ شهریور و میدان ژاله، منجر به سرکوب خونین تظاهرکنندگان توسط نیروهای نظامی ارتش شاهنشاهی ایران شد. این حادثه آغازی بر پایان کار رژیم پهلوی ایران در نظر گرفته می‌شود که هر گونه امید به مصالحه میان انقلابیون و سلطنت‌طلبان را از میان برد.
کد خبر: ۸۵۱۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۱۸

انتشار برای نخستین‌بار؛ دستور ساواک برای اخراج اساتید دانشگاه تهران
در نامه‌ای به تاریخ 27 مهر ماه 1350، مدیرکل اداره سوم ساواک، فهرستی 47 نفره از اساتید به نام دانشگاه تهران را جهت تصفیه به ریاست ساواک ارسال می‌دارد، این فهرست، طیف‌های متنوع سیاسی را در بر می‌گیرد و حتی شامل حال افرادی می‌شود که برخی از آنان حتی فعالیت سیاسی هم نداشتند.
کد خبر: ۸۵۱۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۶

گزارش تاریخی
خبر آزادی‌ امام‌‌ خمینی‌ موجی‌ از احساسات‌ را در قم‌ و سرتاسر ایران‌ به‌ دنبال‌ آورد. بازار تهران‌ روز بیستم‌ فروردین‌ را جشن‌ اعلام‌ كرد. بازار تجریش‌ با یك‌ دستگاه‌ اتوبوس‌ برای‌ زیارت‌ امام‌‌ خمینی‌ به‌ طرف‌ قم‌ حركت‌ كردند. در خرم‌آباد نیز طلاب‌ حوزه‌ی‌ علمیه‌ با صدور اطلاعیه‌ای‌ از مردم‌ دعوت‌ كردند تا در مجلس‌ جشنی‌ كه‌ در مسجد سلطانی‌ برقرار می‌شود، شركت‌ نمایند. در اصفهان‌ نیز از همان‌ روز اول‌ آزادی‌ امام‌‌ خمینی‌، مغازه‌های‌ بازار ضمن‌ چراغانی‌ و نصب‌ پرچم‌ و زدن‌ تصاویر امام‌ به‌ جشن‌ پرداختند و تعدادی‌ نیز برای‌ زیارت‌ امام‌ عازم‌ قم ‌شدند. در همدان‌ نیز مجالس‌ جشنی‌ برقرار شد كه‌ سخنرانان‌ به‌ افشای‌ رژیم‌ شاه‌ پرداختند.
کد خبر: ۸۳۹۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۶

بازخوانی پیام در تحریم حزب رستاخیز
محمدرضا پهلوی در یازدهم اسفند 1353، طی سخنانی تشکیل حزب رستاخیز را اعلام کرد. اما تشکیل این حزب با واکنش تند امام خمینی مواجه شد به طوری که ایشان طی پیامی این حزب را در تاریخ 21 اسفند 1353 تحریم کردند.
کد خبر: ۷۵۹۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۱

تطهیرناشدنی
در دوره‌ پهلوی دوم هنر سطحی و بی‌اصالت مورد توجه حاکمیت قرار داشت. رژیم تلاش می‌کرد از مسائل هنری به عنوان ابزار تبلیغی و تفریحی صِرف استفاده کند؛ در حالی که هیچ اهمیت و ارزشی برای فرهنگ و هنر ایرانی قائل نبود. شاه تمایل زیادی به فرهنگ و هنر آمریکایی داشت. اشرف هم از فرهنگ ایرانی به شدت دلگیر بود و علاقه‌ی بیشتری به فرهنگ غربی داشت. اما قوی‌ترین نمایندگی جریان غربگرایی در ایران، به خصوص در عرصه‌ فرهنگ و هنر، بر عهده‌ فرح بود. با این حال هنر مورد توجه دربار پهلوی دوم شامل رقاصی، خوانندگی و مطربی آن هم از نوع کافه‌ای و کاباره‌ای آن بود که در بین طبقه‌ی حاکمه‌ی رژیم نیز به شدت رواج داشت.
کد خبر: ۷۵۶۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۷

تطهیرناشدنی
امیرهوشنگ دولو که به گفته حسین فردوست از اصلی‌ترین شریان‌های قاچاق مواد مخدر در ایران بود و ارتباط نزدیکی با محمدرضا شاه داشت، پس از تحویلِ یک محموله‌ی قاچاق به حسین قریشی ـ بازرگان ایرانی مقیم سوئیس ـ توسط پلیس این کشور دستگیر شد. درست در همان موقع شاه و همسرش فرح در سن‌موریس در حال خوشگذرانی بودند. شاه به محض اطلاع از این موضوع، بلافاصله خود را به ژنو رساند، دولو را آزاد کرد و او را با هواپیمای شخصی خود به ایران بازگرداند.
کد خبر: ۷۵۵۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۱

تطهیرناشدنی
همانطور که استحضار دارند مجله ماهانه ساگا در شماره 7 دسامبر 1973 چاپ امریکا مقاله مفصلی در زمینه توزیع مواد مخدر چاپ و ادعا نموده که خاندان جلیل سلطنت در این امر دخالت دارند چون ورود نشریه مزبور به ایران و توزیع آن به صلاح نمی‌باشد در صورت تصویب اجازه فرمایند از طریق بخش 347 در مورد جلوگیری از توزیع آن به موقع اقدام لازم به عمل آید. صدور هرگونه اوامر منوط به رای عالیست.
کد خبر: ۷۵۵۳   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۳۰

حکومت پهلوی براساس اصولی به مشروعیت رسید که اتکا به آرای مردم در ساختار حاکمیت آن چندان قابل توجه نبوده است، لذا برای دوام، نیازبه کارآمدی داشت. رژیم به دلیل اینکه احساس می‌کرد دربین مردم پایگاه لازم را ندارد به سمت بیگانگان کشیده شد. وابستگی پهلوی به دولت‌های بیگانه و غفلت از مردم، در درازمدت بحث ناکارآمدی رژیم را بیش از پیش نمایان ساخت. بسط روابط وابستگی ازطرق مختلف با درآمدهای بسیار هنگفت نفتی و افزایش درآمد نظامیان به عنوان حافظان تاج و تخت پهلوی، ایجاد روابط پنهان و پیدای تجاری و اقتصادی با مالکانِ کارخانجات و صنایع ازطرف وابستگان رژیم و... نشان داد توده‌ مردم در مناسبات قدرت اقتصادی و سیاسی چندان جایگاه ندارند؛ بنابر این وابسته بودن ساختار قدرت به حاکم و عدم اتکای آن به آرای مردم ازجمله عوامل ناکارآمدی ساختاری رژیم پهلوی محسوب می‌شود.
کد خبر: ۷۵۵۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۳۰

انتشار برای نخستین بار
درهای اتاق جنگ قطور بودند که رمز آن‌ها را همین آقا می‌دانست. باز کرد. وقتی وارد شدیم من دیدم که یک تعدادی امریکایی که 12 نفر بودند آنجا جمع هستند. من دو، سه تیر هوایی در سقف آنجا شلیک کردم آن‌ها هم به شدت ترسیده بودند. سپس به عکس شاه که بر دیوار آنجا بود اشاره کردند که ما خودمان هم ضد شاه هستیم ببینید چشم‌هایش را درآورده‌ایم.
کد خبر: ۷۵۲۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۰

به روایت اسناد
طبق سند در گزارش تلفنی فردی از نیروی دریایی با موضوع "تحویل اسلحه به تظاهرات‌کنندگان" اینچنین آمده است: «در ساعت 15 روزی جاری [ 21 بهمن 57 ] در خیابان فرح‌آباد ژاله یک نفر سرباز نیروی هوایی اسلحه خود را به انضمام سه عدد نارنجک به تظاهرات‌کنندگان تحویل داده است.»
کد خبر: ۷۵۲۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۰

بازخوانی یک جنایت تاریخی به روایت شاهدان عینی؛
«... آری، كامیون‌ها را آوردند برای بردن جنازه‌ی مدافعانی كه جز اسلحه‌ی ایمان و شهادت سلاح دیگری نداشتند و آماده بودند تا با خون سرخ خویش از ارزش‌های اسلامی دفاع كنند. به گفته‌ی یک شاهد عینی، 56 كامیون جنازه بردند و زخمی‌ها را هم همراه كشته‌شده‌ها در گودالی در محله‌ی خشتمال ها و باغ خونی مشهد دفن كردند».
کد خبر: ۷۴۷۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۰۴

به بهانه 5 دی ماه 1357
در تشيع‌ جنازه‌ او شركت‌ كردم‌. تمامی دانشجوها و اساتيد شركت‌ كرده‌ بودند و شهادت‌ ايشان‌ بركات‌ خوبی داشت‌. اصلاً آن‌ شعری كه‌ بعداً درست‌ شد «ايران‌، ايران‌، ايران‌ رگبار مسلسل‌ها» يك‌ قسمت‌ آن‌ ناظر بر شهادت‌ استاد نجات‌الهی است‌. زمانی كه‌ جنازه‌ ايشان‌ را به‌ بهشت‌ زهرا بردند، سخنرانی داغی‌ كردم‌ و تا آخر مراسم‌ نماندم‌ و فرار كردم‌. بعد پدر ايشان‌ آمد و تشكر و قدرداني‌ كرد. ساواك‌ پيگيری‌ می‌كرد كه‌ اين‌ شيخی كه‌ سخنرانی‌ داغ‌ كرده‌ چه‌ كسی‌ بوده‌ است‌.
کد خبر: ۷۴۰۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۰۵

تطهیر ناشدنی
رژيم محمدرضا پهلوى قدرت سياسى خويش را با دو شعار حفظ مشروعيت و كسب هويت بيشتر در بين آحاد ملت متمركز ساخت. اما به لحاظ ناكارآمدى ايدئولوژى حاكم و فرايند ناقص و ناتوان جامعه‌پذيرى و فرهنگ پذيرى و عدم وجود كارگزاران دخيل در اين امر، فرايند مذكور با بى‌اقبالى و شكست مواجه شد و نشان داد نظام سياسى كه ساخت قدرت سياسى خود را بر پايه‌ مؤلفه‌هاى مشروعيت‌خواهى و هويت‌يابى بنا مى‌نهد، اما پارادايم واحد و تقويت شده‌اى را در جهت معرفى قدرت سياسى در اختيار ندارد، در معرض گسترش شكاف‌هاى فرهنگي‌ ـ اجتماعى با مردم قرار مى‌گيرد. در چنين شرايطى، هر گونه اقدام پيشگيرانه در عرصه‌هاى‌ اقتصادى، نظامى و ... با شكست مواجه مى‌گردد.
کد خبر: ۷۳۹۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۰۱

انقلاب اسلامی در اصفهان
شيوه تبليغاتى خاصى را در جلسات خصوصى و عمومى پياده كردم، يعنى براى تبليغ در اين منطقه دست به ابتكار جديدى زدم. ابتكارم اين بود كه شخصى به‌نام آقاى «عباس اعرابى هاشمى» از روى آيات قرآن و متناسب با آيات، تصوير و عكس‌هاى خيلى زيبايى درست كرده بود و زير آن هم ترجمه آن آيات را نوشته بود و از تمامى اين آيات و تصاوير اسلايد تهيه كرده بود. من هم يك دستگاه اسلايد به همراه پنجاه اسلايد را با خودم به زواره بردم.
کد خبر: ۷۳۹۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۰۱

به بهانه 23 آذر 1357
آیت‌الله خامنه‌ای در خاطرات خود درباره چگونگی آغاز تحصن می‌گوید: به ذهنم خطور کرد تحصن کنیم. نشستم و اعلامیه‌ای نوشتم. نوشتم که روحانیان امضا کنند تا تغییر فرمانده نظامی استان در بیمارستان تحصن خواهند بود. برخی از علما امضا کردند و برخی تردید به خرج دادند؛ مثل گذشته.
کد خبر: ۷۳۷۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۲۳

انقلاب اسلامی در سبزوار
رویارویی مردم انقلابی سبزوار با رژیم پهلوی در آذر ماه 1357 که مصادف با ایام محرم بود؛ به خاک و خون کشیده شد. روزنامه‌ کیهان پس از گذشت هشت روز از حادثه، با انتشار فهرستی، اسامی شهدای دوازدهم محرم سبزوار را اعلام کرد.آیت‌الله سید عبدالله شیرازی، از علمای مشهد با ارسال تلگرافی به حاج سید فخرالدین افقهی، مراتب تأثر و تأسف خود را از حوادث سبزوار اعلام کند. عمق حوادث محرم سبزوار باعث شد تا نام این شهر به همراه دیگر شهرها در اعلامیه‌ا‌‌ی كه روحانیان صادر كردند ذکر شود.حاج سید عبدالاعلی سبزواری، از علمای سبزواری مقیم نجف را هم به واکنش واداشت. ایشان با ارسال پیامی همه‌ ملت ایران را به حفظ وحدت و اتحاد ملی فرا ‌خواند.
کد خبر: ۷۳۷۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۲۲

برگی از مجاهدت‌های آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی
شهید آیت‌الله مویدی می‌گوید: «... من شنیدم، آیت‌الله گلپایگانی فرموده بودند گلپایگان آن طرف خمین است. یعنی ایشان می‌خواستند دستگاه را با این تعبیر تهدید کنند که کارهایی که آقای خمینی کردند من از آن بدتر خواهم کرد...».
کد خبر: ۷۳۶۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۷

به بهانه هفته کتاب| برگی از خاطرات طاهره سجادی
در اوین‌، دو قفسه‌‌ بزرگ‌ به‌ عنوان‌ كتابخانه‌ درست‌ كرده‌ بودیم‌. یكی‌ از آن‌ها مخصوص‌ كتاب‌های‌ مذهبی‌ و دیگری‌ مربوط‌ به‌ ماركسیست‌ها و گروه‌های‌ دیگر بود كتاب‌های‌ باارزش‌ فراوانی‌، در هر دو كتابخانه‌، مخصوصاً در كتابخانه‌ مذهبی‌ داشتیم‌. ما گروه‌ مذهبی‌ از هر دو كتابخانه‌ استفاده‌ می‌كردیم‌ و كتاب‌های‌ آن‌ها را هم‌ مثل‌ كتاب‌های‌ خودمان‌ می‌خواندیم‌، ولی‌ آن‌ها به‌ هیچ‌ وجه‌ سراغ‌ كتاب‌های‌ مذهبی‌ نمی‌رفتند. ما به‌ شوخی‌ می‌گفتیم‌: «مثل‌ جن‌ كه‌ از بسم‌الله‌ می‌ترسد. این‌ها از این‌ كتاب‌ها می‌ترسند.»
کد خبر: ۷۳۰۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۲۶

روایت‌هایی از شخصیت سید محمد صمصام
صمصام دید كه با پایین آمدن هسته‌ای مراسم تمام می‌شود و رجال دولتی می‌روند. بنابراین فریاد زد: هر كه اعلیحضرت رضاشاه كبیر را دوست دارد، بنشیند و از جای خودش تكان نخورد. در آن جلسه، افرادی چون فرماندار، استاندار و از همه مهم‌تر فرمانده‌ لشكر استان دهم، سرتیپ مقبلی، شركت كرده بودند. سپس صمصام گفت: «دیشب، اعلیحضرت رضاشاه كبیر را به خواب دیدم و ایشان به من گفت فردا به مدرسه‌ چهارباغ می‌روی كه فاتحه‌ من در آنجا برگزار است. مقبلی هم آنجا می‌آید. یك ‌هزار ریال از او بگیر و از منبر پایین بیا». با این حرف، خنده‌ حاضران در فضای مدرسه طنین‌انداز شد. مجلس فاتحه به خنده و مضحكه تبدیل شد.
کد خبر: ۷۲۹۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۲۴

برگی از خاطرات آیت‌الله صابری همدانی
شخصيت‌هاى فرهنگى و علمى تركيه و افرادى كه غرض و مرضى نداشتند از مراتب علم و اخلاق و پاكى ايشان سخن مى‌گفتند و تعريف مى‌كردند كه نمونه‌اش ديدگاه ميزبان حضرت امام در بورسا بود. ايشان از اخلاق كريمه و پاكى حضرت امام و توجه ايشان به نماز و قرآن و مسائل عبادى و محبتش به بچه‌ها كه نزد امام مى‌آمدند و ايشان را بابا خطاب مى‌كردند و از مراقبت‌هايى كه آن مرد بزرگوار هنگام پياده‌روى و هواخورى داشت و سعى مى‌كرد كه براى مردم مزاحمت ايجاد نشود و اين‌كه هيچ وقت درباره‌ كم و كيف غذا اعتراضى نمى‌كرد، سخن گفته بود.
کد خبر: ۷۲۸۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۹