برپایی مخفیانه مجالس عزای سیدالشهدا در دوران رضاخان

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ رضاخان که در ابتدای سلطنت، خود را فردی مذهبی و دوست‌دار اهل بیت نشان می‌داد، بلافاصله بعد از تثبیت قدرت، تغییر مشی داد و بنای مخالفت با دین و مذهب گذاشت. روایت‌های تاریخی و خاطرات به خوبی خفقان رضاخانی در ایام محرم را به تصویر می‌کشد. به گفته آیت‌الله سید حسین بدلا «در زمان حکومت رضاخان، فشارهایی که برای جلوگیری از عزاداری سیدالشهداء اعمال می‌شد، همه جانبه بود و لبه تیز آن متوجه شعارهایی همچون «حسین، حسین» بود.» رژیم رضاخانی با قلدری و فشار بر مردم، مانع از برگزاری مجالس و مراسم عزاداری می‌شد به طوری که مردم با ترس و دلهره و گاه به صورت مخفیانه به برپایی مجالس عزای سیدالشهدا(ع) اقدام می‌کردند.

حجت‌الاسلام سیدحسین حسینی در بخشی از خاطرات خود به نقل از پدرش در این رابطه می‌گوید: «مرحوم پدرم نقل می‌کرد که زمان رضاشاه ملعون مجالس روضه‌خوانی را تعطیل کرده بودند و اجازه نمی‌دادند که مردم برای امام حسین(ع) مجلس عزاداری برپا کنند. بسیاری از روحانیون از پوشیدن لباس روحانیت منع شدند. با وجود این علاقمندان به اهل بیت به صورت مخفیانه مجلس روضه می‌گرفتند.»[1]

آیت الله سید علی اکبر قرشی نیز در این رابطه می‌گوید: «رضاخان خبیث، شعائر مذهبی و رسوم ملی مردم ایران را ممنوع اعلام کرد. در پی صدور این حکم، بساط علنی عزاداری حضرت سیدالشهدا را به زور، تهدید، زندان و هتک حرمت، از همه جا برچیدند و مردم مجبور شدند عزاداری‌ها را مخفیانه و بدون سرو صدا و به آرامی در داخل منازل برگزار نمایند... یادم هست بعد از ممنوعیت عزاداری محرم و عاشورا به یکی از روستاهای اطراف بناب به نام «زوارک» می‌رفتیم و مراسم سوگواری، شبیه‌گردانی، سینه‌زنی و روضه‌خوانی را در آنجا برپا می‌کردیم. پاسبان‌ها و ماموران حکومت به آنجا نیز می‌آمدند تا مانع عزاداری امام حسین شوند. اما مردم مقداری پول جمع کرده، به آنها می‌دادند و از محل دور و خلاصه از سرشان خلاص می‌شدند، آنگاه با خیال آسوده، به عزاداری می‌پرداختند.»[2]

آیت‌الله احمدی میانجی نیز با اشاره به خفقان دوران رضاخانی نقل می‌کند: «در زمان رضاخان روضه‌خوانی قدغن (ممنوع) بود، مگر اینکه به طور پنهانی در کنج منزلی روضه می‌گرفتی و به ماموران امنیه هم رشوه می‌دادی. اواخر حکومت رضاخان به میانه آمدم. یکی از خاطراتی که به یاد دارم این است که روز عاشورا زیارت عاشورا را در منزل ‌خواندیم. در حیاط را از ترس نیروهای رضاخان بسته بودیم و در خلوت، زیارت عاشورا می‌خواندیم. ایام محرم کدخدای دهات به ژاندارمی که به آنجا می‌آمد. پولی می‌داد تا مانع عزاداری مردم نشود.»[3]