هزینه‌های جشن‌های 2500 ساله چگونه تامین شد؟

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ در 20 مهرماه 1350 وقتی جشن‌های موسوم به 2500 ساله شاهنشاهی با خرج هزینه‌های گزاف شروع شد، اغلب مردم ایران از لحاظ معیشتی در وضع نامناسبی به سرمی‌بردند. با این وجود، هزینه‌های برگزاری این جشن‌ها از راه‌های مختلف تأمین ‌شد.

رژیم پهلوی به شهربانی مأموریت داده بود تا آنچه را كه مردم با «طیب خاطر» می‌پردازند، برای برگزاری جشن‌ها جمع‌آوری كند. شهربانی كل كشور نیز با اصناف مختلف تماس گرفته و ترتیب كار را به صورتی داد كه هر صنف هزینه­ یك بخش از برنامه‌ها را به عهده بگیرند.

با توجه به اسناد و مدارک موجود، برگزاری جشن‌­های 2500 ساله در سال 1350 بین 120 تا 150 میلیون دلار هزینه دربر داشته است؛ و هرگاه در نظر بگیریم که با توجه به قیمت 8/ 1 تا 2 دلاری نفت در هر بشکه در اواخر دهه­ 1340 درآمدهای ارزی حاصله از فروش نفت به زحمت به 000 /000 /500/ 1 دلار بالغ می­شد، صرف حدود ده درصد کل اعتبارات ارزی کشور در عرض یک سال برای هزینه­‌های جشن 2500 ساله برای رژیم بسیار سنگین بود. به همین دلیل اسدالله علم از همان اوایل ریاستش بر شورای مرکزی جشن‌­های 2500 ساله تدابیر گسترده­‌تری را به مورد اجرا گذاشت تا بتواند هزینه این جشن­ها را از کانال‌های فرعی­تر نظیر هزینه‌ها و اعتبارات ثابت و سالانه وزارتخانه­‌ها و دوایر دولتی و نظایر آن تأمین کند.

در بخشی از گزارش ساواک در رابطه با هزینه‌­های برگزاری جشن­‌ها آمده است: «در آستانه برگزاری جشن­‌های 2500 ساله شاهنشاهی ایران شهرداری شیراز از لحاظ وضع مالی با بدترین وضع ممكنه روبه‌رو شده است تاكنون شهرداری از وزارت كشور 5/ 13میلیون تومان و از بانك عمران 5 /7 میلیون تومان وام دریافت كرده است و با این حال قسمتی از طرح‌های مربوط به جشن‌های 2500 ساله كه با پیمانكاران قراردادی امضا شده است هنوز تكمیل نشده و در حال حاضر شهرداری در حدود 50 میلیون تومان بدهكار شده است».

اسدالله علم وزیر دربار و رئیس شورای برگزاری جشن‌های 2500 ساله در 30 آذر 1348 در پاسخ جواد بوشهری که از وی خواسته بود برای هرچه باشکوه‌تر برگزار شدن این جشن‌ها اعتبارات لازم را تأمین و در اختیار دستگاه‌های مختلف دولتی نظیر وزارتخانه­‌ها، دوایر دولتی، نیروهای انتظامی و... قرار دهد اظهار داشت: «خواهشمندم به­ طورکلی به سازمان‌ها و سایر وزارتخانه­‌ها و سازمان‌های دولتی بخشنامه فرمایند که این یک جشن ملی می­باشد و وظیفه­ هر فردی ایجاب می‌کند که هرچه می‌توانند به برگزاری جشن­‌های 2500 شاهنشاهی ایران کمک کنند، نه آنکه منتظر باشند که جنابعالی برای هر سازمانی که وظیفه‌­دار اجرای برنامه‌ه­ای می­‌باشد تأمین بودجه بفرمائید. بلکه تمام سازمان­‌های دولتی و غیردولتی که به هر عنوان طبق برنامه­ تنظیمی وظایفی در برگزاری جشن برعهده دارند باید بودجه آن را از حالا از محل صرفه­‌جویی­‌های سازمان خودشان یا به هر طریقی دیگر که تعهد اضافی برای دولت فراهم نکند تأمین نمایند... خواهشمندم به کلیه­ سازمان­‌های دولتی که طبق برنامه تنظیمی در جشن شاهنشاهی هرکدام وظایفی دارند مدلول این نامه را اطلاع فرمایند تا هم تکلیف آن‌ها برای یک مرتبه روشن و هم از مکاتبات مکرر جلوگیری شود.»

علاوه بر این، درباره هزینه‌های جشن‌های 2500 ساله می‌توان به نکاتی چند توجه کرد:

1- هزینه­ جشن در هیچ مرحله‌ قانونی تصویب نشده و برداشت آزاد دربار و دولت نشانه‌ آن است كه اموال مردم بدون كنترل در اختیار درباریان است.

2- هزینه جشن به طور عمده با ارز خارجی بوده و خریدها از خارج کشور انجام شد.

3- حساب هزینه جشن‌ها در هیچ دفتر و كتابی نوشته نیست و ممیزی نشده.

4- در جریان جشن‌ها فشار غیرقانونی به مردم وارد آمده و از آن‌ها به زور اخاذی شده است.