توصیف وضعیت تهران در دوران محمدرضا پهلوی

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ محمدرضا پهلوی در دوران سلطنتش با تصمیمات اشتباه خود بافت جامعه را به هم ریخت و این امر عواقب وخیمی به بار آورد. یکی از نتایج اقدامات او، بر هم خوردن بافت اجتماعی شهرها بود. در این میان تهران بیش از همه شهرها صدمه دید.

حسین فردوست، دوست محمدرضا شاه و رئیس دفتر ویژه اطلاعات، درباره اوضاع تهران می‌گوید: به هم ریختن بافت اجتماعی ایران توسط «انقلاب سفید» و به ویژه اصلاحات ارضی صورت گرفت... نتیجه بلاواسطه تخریب بافت جامعه توسط محمدرضا، تبدیل تهران به یک معضل بزرگ اجتماعی و اقتصادی بود...باید بگویم که معضل تهران به عنوان پایتخت محمدرضا خود به تنهایی گویای وضع بلبشو و فساد رژیم گذشته است...

چرا تهران سال 1340 یک ونیم میلیون نفر جمعیت در سال 1355 دارای جمعیتی معادل چهار و نیم میلیون نفر شد؟ این پدیده را در کدام قواره جهانی می‌توان جای داد؟ باید عرض کنم که مسبب این هرج و مرج و عواقب عجیب آن سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی محمدرضا بود و بس...

توسعه تهران در دوران سلطنت محمدرضا و به ویژه پس از اصلاحات ارضی او بود. در این سال‌ها بود که تهران از یک شهر خلوت و معمولی به یک شهر بی‌نظم و شلوغ و آلوده تبدیل شد. در این سال‌ها ایران درآمد کافی داشت و اگر شاه به فکر مملکت بود می‌توانست تهران را براساس اصول شهرسازی به صورت یک پایتخت زیبا توسعه دهد ولی محمدرضا چنین نکرد و اصولا در رژیم او هیچ ارگانی به فکر آینده نبود.

توسعه بی رویه تهران ثمره سیاست‌های مخرب محمدرضا در به هم ریختن بافت جامعه بود و نمونه بارزی از مملکت داری او.

چنین بود که تهران پایتخت محمدرضا به شهری بدل شد که بر دریایی از آب قرار دارد، از نظر هوا مسموم و آلوده است، فاقد کوچک‌ترین امکانات ایمنی برای سوانح غیرمترقبه است، ترافیک آن سنگین‌ترین ترافیک‌های دنیا است، بی‌نظم‌ترین و آلوده‌ترین شهر دنیاست و گردآوری زباله آن به تنهایی سالیانه هزینه‌های گزافی را تحمیل می‌کند.

محمدرضا شهر 300 هزار نفری تهران را به 6 میلیون رساند و رسما می‌گفت که طرح 12 میلیونی کردن تهران را دارد که داشت. او تصور می‌کرد هر چه پایتخت بزرگ‌تر و جمعیت بیشتری داشته باشد افتخاری برای او محسوب می‌شود. او در مسافرت‌های خارجی به مقامات میزبان می‌گفت که قصد دارد جمعیت تهران را به 12 میلیون نفر برساند و لابد آن مقامات با تعجب به این حرف گوش می‌کردند.

این یک اصل است که خراب کردن آسان و درست کردن بسیار مشکل است. محمدرضا بافت اجتماعی ایران را خراب کرد، یعنی کار آسان را انجام داد.