کودتای ژنرال آمریکایی چگونه شکست خورد؟
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ بعد از ناکامی رژیم پهلوی در مهار انقلاب اسلامی که در نهایت به فرار شاه از کشور انجامید، آمریکا تلاش کرد با یک کودتای سریع، مثل 28 مرداد 1332 از سقوط سلطنت جلوگیری کند. به همین خاطر رابرت هایزر ژنرال چهار ستاره آمریکایی به ایران آمد تا زمینه‌های یک کودتا را در ارتش فراهم کند.
هایزر که معاون فرماندهی نیروهای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی بود و تجربیات بسیاری هم داشت، کارآمدترین فرد برای اجرای ماموریت جلوگیری از وقوع انقلاب اسلامی و تدام سلطه آمریکا در ایران محسوب می‌‌شد. این مامور عالی‌رتبه آمریکا وظیفه داشت در فرصت اندک، ترتیبات یک کودتا را از مسائل زیربنایی تا عملیات اجرایی آن فراهم کند.
هايزر درباره‌ي چگونگي پي‌ريزي يک کودتاي موفق در خاطرات خود مي‌نويسد: «پيشنهاد کردم که اين گروه به صورت يک شورا، مرکب از رياست ستاد ارتش و فرماندهان نيروهاي سه گانه در‌آيد و اين فکر را پسنديدند... چيزي که من در واقع دنبالش بودم اين بود که نهادي شبيه ستاد مشترک خودمان ايجاد کنم که همه با هم در آن کار کنند».
در پي تشکيل اين گروه به عنوان يک اقدام زيربنايي، هايزر با جديت در پي طرح‌ريزي و اجراي ديگر بخش‌هاي مأموريت خود برمي‌آيد که عبارت بودند از: جلب حمايت ارتش از بختيار پس از خروج محمدرضا، شکستن اعتصابات و به دست‌گيري کنترل مراکز حساس اقتصادي و صنعتي به منظور تثبيت حاکميت دولت بختيار، حل مسائل و مشکلات ارتش از جمله کمبود سوخت، تقسيم وظايف بين نيروهاي سه گانه براي مقابله با جريان انقلاب و آمادگي براي کودتا و طراحي اقدامات لازم تبليغاتي و رواني و سپردن رهبري آن به يک افسر آمريکايي.
هايزر در چارچوب اقدامات خود و با توجه به شرايط عيني جامعه، حتي ضرورت يک برخورد خشن نظامي و دست زدن به يک کشتار بزرگ را از نظر دور نداشته بود.
بنابراين، طرح و برنامه‌ي هايزر ظاهراً از همه جانبه‌نگري برخوردار بود و تمام جوانب کار سنجيده شده بود. اما آنچه تمام برنامه‌ها را به هم ريخت، رهبري مدبرانه و هوشيارانه‌ي امام‌خميني(ره) بود. خروج هايزر از ايران پيش از به ثمر رساندن برنامه‌هايش، بي‌ترديد تحت تأتير رهبری امام بود.
به اين ترتيب، معمار کودتا علي‌رغم تمامي سوابق و تجربياتش در امور سياسي و نظامي و حوزه‌ي اختيارات وسيعي که در ايران به وي داده شده بود، در برابر معمار انقلاب، شکست سختي را متحمل شد و او نيز فرار را بر قرار ترجيح داد. البته ناگفته نماند که پس از خروج هايزر در 14 بهمن و اوج‌گيري روند انقلاب با حضور امام‌خميني در داخل کشور، هرچند که امکان انجام کودتا برطبق طرح‌ها و برنامه‌هاي هايزر فراهم نيامد، اما به هر حال، حرکتي در روزهاي آخر عمر رژيم پهلوي با هدف سرکوب شديد و کشتار مردم صورت گرفت که گرچه به شهادت جمعي از مردم و نظاميان پيوسته به انقلاب انجاميد، اما به دليل هوشياري حضرت امام و صدور فرمان حضور مردم در خيابان‌ها و بي‌اعتنايي به حکومت نظامي اعلام شده از ساعت 4 بعدازظهر روز 21 بهمن 57، اين طرح نيز با شکست مواجه شد.
منبع: کتاب "غرب و براندازی جمهوری اسلامی ایران"؛ موسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی
