واکنش اقشار مختلف مردم به واقعه 13 آبان 1357
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ در 13
آبان 1357 و روزهای اوج‌گیری انقلاب اسلامی ده‌ها هزار نفر از دانش‌آموزان،
دانشجویان و سایر اقشار مختلف مردم در سراسر کشور در واکنش به کشتار دانش‌آموزان و
دانشجویان دانشگاه تهران دست به تظاهرات زدند. در این زمینه گزارش روزنامه اطلاعات
به شرح زیر است:
شیراز
قبل
از ظهر دیروز گروه کثیری از مردم شیراز بمناسبت سالروز تبعید آیت‌الله العظمی خمینی
در زمین فوتبال دانشگاه پهلوی اجتماع کردند. اجتماع‌کنندگان که به ۸۰ هزار نفر می‌رسیدند با
گذشتن از سدهای گاز اشک‌آور ماموران موفق به تشکیل اجتماع عظیم خود شدند. این گروه
پس از استماع چند سخنرانی نماز جماعت گزاردند و سپس به قصد راهپیمائی راهی خیابان‌های شهر شدند. در حالیکه نیمی از راهپیمایان از خیابان باغ ارم گذشته بودند، پلیس
از عبور بقیه آنان جلوگیری، در اینجا راهپیمایان روی زمین نشستند و دربی مذاکرات
چند روحانی با ماموران انتظامی قرار شد مسیر راهپیمائی تغییر کند.
پلیس یکبار دیگر در فلكه نمازی سد راه
تظاهرکنندگان شد و با بلندگو از آنان خواست تا متفرق شوند. تظاهرکنندگان عیلرغم
اخطارهای ماموران انتظامی یکبار دیگر روی زمین نشستند و پس از یک ساعت و سی دقیقه
موفق شدند به محوطه دانشکده مهندسی راه یابند. در اینجا برای بار دوم ماموران گاز
اشک آور پرتاب کردند که تظاهرکنندگان با روشن کردن آتش اثر آنرا خنثی کردند.
با هجوم
مامورین بسوی مردم گروهی از جمله یک زن و بچه ۲ساله بشدت مجروح شدند و یک
زن باردار دچار سقط جنین شد. در اجتماع تظاهرکنندگان مردم، شعارهای بر ضد دکتر
امینی، دادند و او را خائن به وطن و از ایادی بیگانگان به حساب آورند. در این اجتماع
همچنین چند سخنران از جمله «ابوذر ورداسبی»، محقق و نویسنده معروف سخن گفتند. اجتماع‌کنندگان پس از ده ساعت محوطه دانشکده را ترک گفتند و به آرامی متفرق شدند...
همچنین خبرنگار روزنامه اطلاعات از کازرون یکی دیگر از شهرهای استان فارس اینگونه گزارش می‌کند: پنجاه هزار نفر از طبقات مختلف مردم کازرون، اعم از روحانی، فرهنگی، دانش‌آموز و دانشجو دست به یک راهپیمائی طولانی زدند. تظاهرکنندگان با حمل صدها پلاکارد و عکس‌های «حضرت آیت‌الله العظمی خمینی» و «دکتر علی شریعتی» اکثر خیابان‌های شهر را زیر پا گذاشتند.
تظاهرکنندگان
در حالیکه بیش از 5 هزار نفر از آنها را زنان تشکیل می‌دادند هر جا که مامورین
فرمانداری نظامی را می‌دیدند گلباران می‌کردند.
زنان؛ هنگام راهپیمایی به تنها مدرسه تعطیل شده این شهر رفتند و خواهان تعطیلی
مدرسه شدند. سپس تظاهرکنندگان وارد سازمان بهداری و بهزیستی شدند. تظاهرکنندگان پس
از ۲
ساعت راهپیمائی به ميدان خیرات، رفتند و در آنجا نماز خواندید. تظاهرکنندگان بعد
از سخنرانی «حجت‌الاسلام آقای رضوانی» متفرق شدند.
گزارش
روزنامه کیهان از شهر جهرم نیز بدین شرح است: متجاوز از ده هزار تن از مردم
شهر جهرم در حالی که پلاکاردهایی در دست داشتند و شعارهای مذهبی می‌دانند به راهپیمایی
خیابانی پرداختید، این گروه نماز ظهر و مصر را طی اجتماعی در مسجد قبله برگزار
کردند و مجددا به راهپیمایی پرداختند تظاهرکنندگان که شاخه‌های گل، نقل و نبات
بسوی مامورین می‌انداختند حدود ساعت 4 بعد از ظهر به آرامی متفرق شدند.
گنبدکاووس
در
پی تظاهرات و اعتصابات چند روز اخیر دانش‌آموزان گنبدکاووس صبح دیروز چند واحد
آموزشی این شهر از جمله، دبستان، مدرسه راهنمائی، دبیرستان مورد حمله قرار گرفت و
شیشه‌های در و پنجره و قاب عکس‌هایی که به در و دیوار نصب بود شکسته شد. دانش‌آموزان
در دبیرستان خواستار تعویض نام دبیرستان‌های خود شدند و نام‌های جدید «مخدوم قلی
فراغی، شاعر معروف ترکمن» و «15خرداد»، را برای این دو دبیرستان انتخاب کردند. در
پی این تظاهرات، با حضور «مستجر»، رئيس آموزش و پرورش این شهر، چندتن از دبیران،
آموزگاران و نماینده دانش‌آموزان جلسه‌ای در محل اداره آموزش و پرورش تشكيل شد. و
پس از مذاکرات طولانی تصمیم گرفته شد که از امروز کلیه واحدهای آموزشی بمدت ۱۰ روز تعطیل شود. علت این
تعطیل به منظور اعلام همبستگی فرهنگیان این شهر با سایر فرهنگیان کشور و انجام
نشدن خواست‌های قبلی آنان اعلام شد.
همچنین در گزارشی دیگر از خبرنگار روزنامه اطلاعات آمده
است: دانشجویان دانشگاه آزاد ایران، گنبدکاووس به منظور اعلام همبستگی با سایر
موسسات فرهنگی کشور، در صحن حیاط این دانشگاه اجتماع کردند. دانش‌آموزان دختر و
پسر دبیرستان‌های گنبدکاووس هم به منظور اعلام همبستگی با دانشجویان در این اجتماع
شرکت کردند.
مازندران
گزارش خبرنگار روزنامه اطلاعات از شهرستان چالوس: از
ساعت 8 صبح جهارشنبه طبقات مردم چالوس در حالی که به شدت باران می‌بارید به
راهپیمائی پرداختند و در حالی که شعار می‌دادند بسوی محلی بنام «هیچی‌رود» حرکت
کردند. در پی این راهپیمائی بازار و مغازه‌های شهر بکلی تعطیل شد و مردم گروه گروه
به راهپیمایان پیوستند و جمعیت به اتفاق حجت‌الاسلام موسوی امام جمعه مسجد جامع در
حالی که صدها دانش‌آموز دختر و نیز زنان این شهر در میان راهپیمایان دیده می‌شد به
راهپیمایی بزرگ و بی‌سابقه خود ادامه دادند.
خبرنگار
روزنامه اطلاعات در گزارشی دیگر از شهر بندر پهلوی(بندر انزلی فعلی) چنین گزارش می‌کند:
بیش از ۱۰
هزار نفر از مردم بندر پهلوی دیروز در زیر باران شدید دست به راهپیمائی زدند. تظاهرکنندگان
در حالیکه عکس‌هایی از «حضرت آیت‌الله العظمی خمینی»، «آیت‌الله طالقانی»، «دکتر
علی شریعتی» و «میرزا کوچک خان جنگلی» با خود حمل می‌کردند، بعد از گذشتن از چند
خیابان تا غازیان بندر پهلوی پیش رفتند. این عده پس از بازگشت در دبیرستان فردوسی
بندرپهلوی اجتماع کردند و بعد از سخنرانی یکی از روحانیون قطعنامه‌ای اعلام گردید
که در آن انحلال سازمان امنیت خواسته شده است.
گزارش
خبرنگار روزنامه اطلاعات از شهسوار (تنکابن فعلی) اینگونه است: پیش از ظهر
دیروز متجاوز از 5 هزار تن از دانش‌آموزان، معلمان و دیگر طبقات مردم شهسوار دست
به تظاهراتی زدند. این گروه پس از اجتماعی در دبیرستان حافظ، در حالیکه
پلاکاردهایی در دست داشتند به راهپیمایی خیابانی پرداختند. راهپیمایان در مسیر
خود مقابل منزل حجت‌الاسلام حاج محمدحسن مجتهدزاده امام جماعت شهسوار اجتماع کردند
و پس از استماع سخنان او به آرامی متفرق شدند. تظاهرات زیر باران شدید صورت گرفت.
اراك
حدود
سی‌هزار نفر از روحانیون، بازاریان، فرهنگیان و دیگر طبقات مختلف اراك در حالیکه
پلاکاردهای متعددی با خود حمل می‌کردند ضمن دادن شعار از خیابان‌های پهلوی،
شاهپور، شاه زند گذشتند و سپس در میدانی که اخیرا بنام «آیت‌الله العظمی خمینی»
نام‌گذاری شده است اجتماع کردند و پس از مراسم نماز جماعت حجت‌الاسلام سید مجتبی
میرجعفری سخنانی ایراد کرده و در خاتمه از فرهنگیان خواست برای اینکه دانش‌آموزان
بیش از این از تحصیل باز نمانند از امروز (یکشنبه) به سر کلاس‌ها بروند و فعالیت
خود را آغاز کنند. نمایندگان فرهنگیان نیز با ایراد سخنانی، دعوت روحانیون را
پذیرفتند و متذکر شدند که برای انجام خواسته‌های خود تا ۱۷ آذر ماه سال جاری به مقامات
مسئول فرصت خواهند داد و چنانچه تا این مدت به خواست‌های آنان ترتیب اثر داده نشود
مجددا دست به اعتصاب خواهند زد. سپس تظاهرکنندگان به «مسجد آقا ضياءالدين»، رسیدند
و در این محل اجماع کرد و پس از سخنرانی یکی از روحانیون به مرور متفرق شدند.
همچنین در گزارشی دیگر از اراک آمده است: رئیس اداره آموزش
و پرورش «شاه‌زند» اراک استعفا کرد. به دنبال اعتصاب فرهنگیان که یکی از خواست‌هایشان
برکناری رئیس اداره آموزش و پرورش «شاه‌زند» بود، این خواست انجام گرفت و «محمدعلی
بابائی» رئیس آموزش و پرورش این منطقه استعفا کرد. در حال حاضر «منصور عباسی» به
عنوان سرپرست آموزش و پرورش «شاه‌زند» تا تعیین رئیس جدید مشغول به کار شد.
خوزستان
گزارش
خبرنگار روزنامه اطلاعات از اهواز اینگونه است: گروهی از فرهنگیان اهواز در
دبیرستان «دکتر حسابی»، متحصن شدند و با صدور قطعنامه‌ای اعلام داشتند تا قبل از
اجرای مفاد این قطعنامه، دست از تحصن برنخواهند داشت. معلمان نیز به دبیرستان
مذکور رفتند و به متحصنین پیوستند. درپی این اقدام، ماموران انتظامی این دبیرستان
را زیر نظر گرفتند و از ورود افراد جدید خودداری کردند. معلمان برکناری فوری پازو‌کی
مدیر کل آموزش و پرورش خوزستان را به جهت بی‌اعتنائی او به طبقه معلم خواستار شدند.
همچنین خبرنگار روزنامه اطلاعات از خرمشهر گزارش می‌کند: یک
راهپیمائی 20 هزار نفری از سوی هیات علمی دانشگاه جندی‌شاپور شاخه خرمشهر با شرکت
دانش‌آموزان، فرهنگیان و دیگر طبقات مختلف مردم در خرمشهر ترتیب یافت. راهپیمایان
از خیابان 25 شهریور به حرکت درآمدند و پس از طی خیابان‌های ریاضی پهلوی و ناصر
خسرو مجددا در خیابان 25 شهریور اجتماع و قطعنامه 5 ماده‌ای خود را قرائت کردند.
فرهنگیان خرمشهر همچنان در اعتصاب بسر می‌برند.
در گزارش خبرنگار روزنامه اطلاعات از شهر مسجد سلیمان
اینگونه است: ظهر دیروز حدود ده هزار نفر از فرهنگیان و داش‌آموزان
دختر و پسر مسجدسلیمان در اداره آموزش و پرورش این شهر اجتماع کردند و سپس دست به
يك راهپیمایی زدند، روحانیون در صفوف اول در حرکت بودند. راهپیمایان ضمن دادن
شعارو حمل پلاکاردها با گذشتن از خیابان رضاشاه در جلوی ستون یادبود اجتماع کردند
و پس از سخنرانی دو تن از روحانیون، دو باره، محوطه بیمارستان شرکت نفت راهپیمائی
کردند و سپس همین مسیر را بازگشتند، تظاهرکنندگان بدون دخالت مامورین متفرق شدند.
صحنه (کرمانشاه)
به
دنبال حمله عده‌ای چماق به دست به مردم «صحنه»(از شهرهای کرمانشاه)، و غارت اموال
آنها معلمان صحنه بیانیه‌ای صادر کردند. متن بیاینه بدین شرح است: «در ساعت ۲ بعدازظهر روز چهارشنبه آبان
1357 گروهی چماق بدست متشکل از کولی‌ها و اشخاص مزدور به تحریک بادوهای زنجیری
حکومت وارد کوچه و بازار شهر شده و مدارس و اماکن مسکونی اهالی وطن‌پرست صحنه
بویژه معلمين مبارز را مورد حمله قرار دادند و ضمن تخریب و غارت اموال و ایجاد ضرب
و جرح آنها را به زور چماق وادار به دادن شعارهایی بنفع دولت می نمایند.
به همین علت در ساعت ۳۰ دقیقه صبح شنبه کلیه
فرهنگیان و دانش‌آموزان صحنه در محل اداری آموزش و پرورش منطقه جمع شده و ضمن
ابراز تنفر از رفتار خشونت‌آمیز دستگاه همراه با طبقات مختلف مردم راهپیمایی عظیم
خود را درسطح خیابان‌های شهر آغاز کرده و در ساعت ۱۲ ظهر مجددا درحیاط اداره
آموزش و پرورش گرد آمده و مقرر گردید که ضمن خودداری از رفتن به کلاس‌های درس صبح
دوشنبه مجددا اجتماعی را در همان محل تشکیل داده و پس از قرائت قطعنامه تصمیم مقتضی
خود را اعلام داریم.
همچنین خبرنگار روزنامه اطلاعات در این زمینه از شهر
قصرشیرین از دیگر شهرهای کرمانشاه چنین گزارش می‌کند: روستائیانی که به قصرشرین
رفته بودند به روستاهای خود بازگشتند. بیش از هزار نفر از اهالی «سرپل‌ذهاب» که به
خاطر حوادث اخیر کسب و کار خود را رها کرده و به شهر آمده بودند به روستاهای خود
برگشتند، یکی از این روستائیان به خبرنگار ما گفت: چون هیچگونه حمایتی از ما نمی‌شد
تصمیم گرفتیم قبل از کشته شدن خود و خانواده‌هایمان توسط افراد بی‌رحم به این کوچ
تن در دهیم. به همین مناسبت در «سرپل‌ذهاب»، «قصرشیرین»، «خسروی»، «نفت‌شاه»،
«سومار» و «گیلانغرب» تعطیل خواهند بود.
همایونشهر (خمینی‌شهر)
قبل
از ظهر دیروز هزاران دانشجوی دختر و پسر دانشگاه صنعتی آریامهر اصفهان در حالیکه
پلاکاردهایی در دست داشتند و شعارهای مذهبی می‌دادند دست به راهپیمائی آرام
خیابانی زدند. راهپیمایان بسوی همایونشهر بحرکت درآمدند و بین راه گروه‌های مختلفی
از مردم نیز به آنان پیوستند. این گروه در ادامه راهپیمایی خود در حالی که با
پرتاب شاخه‌های گل از سوی مردم استقبال می‌شدند به 40 هزار نفر رسیدند.
همچنین بیش از 5000 تن از طبقات مردم همایونشهر در حالی که پلاکاردهایی با شعارهای مذهبی و تصاویر حضرت آیت‌الله‌العظمی خمینی در دست داشتند، به راهپیمائی آرام خیابانی پرداختند. در مسیر راهپیمایان مغازه‌داران با بستن دکان‌های خود به آنها پیوستند. راهپیمائی آرام مردم پس از 2 ساعت، با تیراندازی هوائی ماموران پایان گرفت.
شاهرود
دانش‌آموزان مدرسه‌های راهنمائی داریوش و فردوسی در حالیکه
دیگر طبقات مردم آنها را همراهی می‌کردند با داشتن عکس‌هایی از حضرت آیت‌الله‌العظمی
خمینی و شعارهای مذهبی به راهپیمائی در خیابان‌های پهلوی و شاهپور پرداختند. این
عده خواستار انحلال سازمان امنیت، برقراری حکومت ملی و ازادی زندانبان سیاسی
بودند. دانشجویان انستیتو تکنولوژی و هنرستان صنعتی شاهرود نیز ضمن برپا کردن
تظاهراتی مقابل مسجد جواد الائمه به نماز جماعت ایستادند.
همچنین دانش‌آموزان هنرستان صنعتی شاهرود در حالی که عکس‌های
حضرت آیت‌الله العظمی خمینی را در دست داشتند در خیابان‌ها به راه افتادند و به
دادن شعار پرداختند. در مسیر راه این عده صدها دانش‌آموز به تظاهرکنندگان پیوستند
و خواستار آزادی آیت‌الله علامه نوری، لغو حکومت نظامی و آزادی کامل زندانیان
سیاسی شدند و از مسیر خیابان تهران و بازار عبور کردند. دبیرستان‌های شاهرود طی 2
روز اخیر تعطیل بود و یکی از مدیران مدارس به دانش‌آموزی گفته است که مدارس تا
پایان آبان ماه تعطیل خواهد بود.
فردوس
قبل از ظهر دیروز در تظاهراتی که توسط دانش‌آموزان و دبیران دبیرستان‌های فردوس برگزار شد قطعنامه‌ای در 18 ماده توسط یکی از دبیران جهان مطاع قرائت شد و سپس آقایان پاسدار، شریفی، سالاری، سه تن دیگر از دبیران سخنرانی کردند. آنگاه تظاهرکنندگان برای راهپیمائی از خیابان‌های پهلوی، خراسان، ملک‌حسن دوم، چهارم آبان و مقابل اداره آموزش و پرورش عبور کردند. در این تظاهرات عکس‌هایی از حضرت آیت‌الله العظمی خمینی حمل شد. در این تظاهرات برکناری مسئول اداره آگاهی این شهر درخواست شد تظاهرکنندگان سپس به مسجد جامع فردوس رفتند و نماز جماعت برگزار کردند. دیروز دبیرستان‌های فردوس و سایر آموزشگاه‌ها نیمه تعطیل بود ولی دانش‌آموزان در کلاس درس حاضر نشدند.
میبد
دو هزار نفر از دانش‌آموزان میبد ضمن اجتماعی در خیابان
مظفری قطعنامه‌ای در 9 مورد صادر کردند و برای انجام خواست‌هایشان 20 روز به
مقامات مسئول مهلت دادند. دانش‌آموزان سپس به راهپیمائی پرداختند و به محل آموزش و
پرورش رفتند. این عده که با خود پلاکاردها و عکس‌هایی از حضرات آیات عظام خمینی،
طالقانی، روحانی، منتظری و دکتر شریعتی حمل می‌کردند، در مسیر راهپیمائی ماموران
انتظامی را گلباران کردند. اهم خواست‌های دانش‌آموزان میبد آزادی و رفع محدودیت از
روحانیون، بررسسی و تجدید نظر در کتب درسی، لغو حکومت نظامی، حذف برنامه تغذیه
رایگان، تاسیس هنرستان‌های صنعتی و مدارس کشاورزی در میبد بود.
کاخک (خراسان رضوی)
به دعوت مردم شهر کاخک، حجت الاسلام شیخ محمد مدنی گنابادی
در راس یک هیات مذهبی از گناباد به این شهر عزیمت کرد، با ورود و اجتماع این هیات
در مسجد ولی‌عصر(عج) کاخک، گروه کثیری از مردم شهر در مسجد اجتماع کردند و سپس دست
به راهپیمایی آرام خیابانی زدند. راهپیمایان پس از انجام نماز جماعت در آستانه
حضرت سلطان محمد عابد متفرق شدند و هیات اعضای آن به گناباد بازگشتند.
برازجان
دیروز
گروه زیادی از دانش‌آموزان و طبقات مختلف مردم برازجان به تظاهرات وسیعی دست زدند
و چند ساعت راهپیمایی کردند. دانش‌آموزان دیگر مدارس دخترانه و پسرانه نیز به این
گروه پیوستند و پس از گذشتن از چند خیابان در بلوار بهاره نماز خواندند. تظاهرکنندگان
که پلاکاردهایی با خود حمل می‌کردند و با در دست داشتن عکس‌های «حضرت آیت‌الله
العظمی خمینی» شعارهای مذهبی می‌دادند، بدون دخالت پلیس متفرق شدند.
رضائیه
بیش
از 250 نفر
از دانش‌آموزان و دانشجویان دختر و پسر رضائیه، در محوطه اداره کل آموزش و پرورش
این شهر بست نشستند. این گروه انگیزه اقدام خود را پشتیبانی از تحصن بیش از یک هزار
تن از فرهنگیان، دانشگاهیان، روحانیان و اصناف رضائیه در دادگستری اعلام کردند و
اظهار داشتند تا قبل از حصول نتیجه از خواسته‌های متحصنین پادشده دست از تحصن خود برنخواهند
داشت.
آران
صبح دیروز گروهی از دانش‌آموزان دبیرستان کاشانچی آران با در دست داشتن پلاکاردهایی دست به راهپیمایی خیابانی زدند. در پی این تظاهرات کلیه دبیرستان‌ها مدارس راهنمایی و دبستان‌های آران و بیدگل تعطیل شد و دانش‌آموزان این مدارس به راهپیمایان پیوستند. تظاهرکنندگان مقابل اداره آموزش و پرورش اجتماع کردند و یکی از آنان قطعنامه 6 ماده ای دانش آموزان را قرائت کرد. راهپیمایان پس از برگزاری نماز جماعت در زیارت «محمد حلال»، آران به آرامی متفرق شدند.
بانه
مردم بانه ضمن یک اعتصاب عمومی برای مقابله با عوامل مزدور و شرور به حال آماده‌باش درآمدند. در حال حاضر کلیه امور شهر اعم از انتظامات و تامین وسایل رفاهی به عهده اهالی است.
پی‌نوشت:
روزنامه اطلاعات 13 آبان ماه 1357؛ آرشیو مرکز اسناد انقلاب
اسلامی.
روزنامه اطلاعات 14 آبان ماه 1357؛ آرشیو مرکز اسناد انقلاب
اسلامی.
