اولین تظاهرات مستقل زنان زنجانی علیه رژیم پهلوی/ گزارش مطبوعات از راهپیمایی بانوان چادری
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ به گواهی تاریخ، زنان از جمله اصلی‌ترین نقش‌آفرینان در پیروزی، استقرار و دوام انقلاب اسلامی بوده‌اند؛ در سال‌های مبارزه با رژیم پهلوی، زنان علاوه بر این‌که دوشادوش مردان در تظاهرات شرکت می‌کردند، مردان و فرزندان خود را نیز برای حضور در صفوف مبارزه ترغیب و تشویق می‌نمودند. این قشر بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز با تربیت نسلی مصمم که دغدغه اسلام و ایران داشتند، کشور را در برابر تجاوز دشمن یاری دادند. این مادران مقاوم با اهدای شهید در راه انقلاب، نظام جمهوری اسلامی را بیمه کردند. آنان پس از جنگ تحمیلی نیز نقش تربیتی خویش را به خوبی ایفا کردند. یکی از این مادران فداکار، ام‌الشهید خانم «قمرتاج زینعلی» مادر دانشمند شهید «مجید شهریاری» بود که روز گذشته دعوت حق را لبیک گفت و به فرزند شهیدش پیوست.
ضمن تسلیت به مناسبت درگذشت این بانوی مومنه، به این بهانه مروری خواهیم داشت بر اولین راهپیمایی مستقل بانوان علیه رژیم شاه که در استان زنجان صورت گرفت. آنچه در ادامه می‌خوانید برشی از کتاب «انقلاب اسلامی در زنجان» است که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.
به گواهی اسناد موجود، اولين تظاهرات مستقل زنان كشور در زنجان صورت گرفته است. این راهپیمایی در روز نهم شهریورماه 1357 و در پی شهادت احمد مرتضایی یکی از انقلابیون زنجان شکل گرفت. مرتضایی در 5 شهریور بر اثر اصابت گلوله توسط ماموران رژیم به شهادت رسید.
زنان زنجان روز پنجشنبه، نهم شهریورماه مصادف با 26 رمضان، در يك اقدام منحصر به فرد در كشور، به صورت مستقل دست به راهپيمايى زدند. روزنامه كيهان گزارش اين راهپيمايى را چنين درج نمود: «دختران چادرى زنجان در حالى كه عكس‌هاى احمد [شهید مرتضایی] را در دست داشتند به تظاهرات آرام پرداختند و به طرفدارى از آيت‌الله العظمى خمينى و به مخالفت با دولت شعار دادند... آنان در بيشتر خيابان‌هاى شهر به پياده‌روى پرداختند و بدون اين كه با دخالت مأموران روبه‌رو شوند به خانه‌هاى خود بازگشتند.»
كيهان در همين شماره عكسى از اين راهپيمايى به چاپ رساند كه در آن گروهى از زنان روزه‌دار در حالى كه تقريبآ همگى چادرهاى مشكى به سر دارند، ديده مى‌شوند. آنان در چند رديف پشت سر هم صفى نسبتا طولانى تشكيل داده و قسمت اعظم خيابان را اشغال كرده‌اند و در كنار تظاهركنندگان، مردانى ديده مى‌شوند كه در پياده‌روها مشغول تردد براى امور روزمره هستند.
زيرنويس عكس مذكور چنين است: «تظاهرات آرام زنان در زنجان ـ عصر روز پنجشنبه گذشته گروهى از زنان زنجان در يك تظاهرات آرام و وسيع شركت كردند. پيشاپيش آنان عكسى حركت داده مى‌شد كه مربوط به يكى از كشته‌شدگان حوادث اخير بود. زن‌ها پلاكاردهايى در دست داشتند كه روى آنها خواسته‌هايشان نوشته شده بود.»
به دنبال اين تظاهرات، همه روحانيون شهر در جهت همراهی با زنان، نمازهاى جماعت خود را تعطيل و از رفتن به مساجد خوددارى كردند. تظاهرات زنان زنجانی در 9 شهریور، مقدمه حضور پرقدرت‌تر آنان در صفوف مبارزه بود. آنها روز شنبه 11 شهریور نیز در تظاهرات دیگری حضور به هم رساندند. به گزارش اطلاعات در اين روز گروهى در حدود چهار هزار نفر در حالى كه پلاكاردهايى در دست داشتند در خيابان‌هاى زنجان به تظاهرات آرام و وسيعى پرداختند. تظاهركنندگان كه گروه كثيرى از آنها را زنان و دختران با چادرهاى مشكى تشكيل مى‌داد، ضمن دادن شعار و فرستادن صلوات از خيابان‌هاى پهلوى، بلوار شاهنشاهى، مولوى، ميدان ارك، خيابان فرماندارى، ميدان ششم بهمن و خيابان لشگرى عبور كردند.
كيهان نيز خبر اين تظاهرات را چنين گزارش كرد: «زنان و دختران زنجان دومين تظاهرات خود را ديروز برگزار كردند. تعداد دختران و زنان شركت‌كننده در راهپيمايى ديروز به دو هزار نفر مى‌رسيد و هزاران تن از جوانان شهر نيز در حالى كه پلاكاردهايى در دست داشتند، دختران و زنان را همراهى مى‌كردند. زنان و دختران تظاهركننده، مسير كليه خيابان‌هاى شهر را طى كردند و پس از اجتماع در يكى از مساجد و توقفى كوتاه به خانه‌هاى خود بازگشتند.»
این تظاهرات، نقطه آغاز تحرک زنان در انقلاب اسلامی بود؛ آنها تا پیروزی انقلاب اسلامی صفوف مبارزه را ترک نکردند و پس از پیروزی انقلاب نیز، در همه برهه‌های حساس، حاضر بودند.
