نقش ساواک در سرکوب نیروهای انقلابی ایلام

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ ساواک در ایلام در سالهای دهه‌ی 40 شکل گرفت. محل اداره‌ی ساواک در شهر ایلام واقع در خیابان بلوار (بلوار امام خمینی فعلی) بود و منازل سازمانی کارکنان ساواک نیز در روبروی بیمارستان امام خمینی فعلی قرار داشت که به 14 دستگاه معروف بود. در اداره‌ی ساواک ایلام از افراد غیر بومی استفاده می‌شد به نظر می‌رسید که به دلایل مختلف از جمله همکاری ننمودن نیروهای بومی در سرکوب مردم، بافت ایلی و قومی استان ایلام و.... ساواک از نیروهای غیربومی استفاده می‌کرد. اگرچه ساواک در برخی از برنامه‌های خود جهت کسب اطلاع از مراسمات، برنامه‌های مساجد و انقلابیون از برخی افراد محلی برای کسب خبر بهره می‌گرفت، ولی این کار به صورت محرمانه صورت می‌گرفت و افرادی که مخبر ساواک بودند اکثراً قابل شناسایی برای مردم نبودند.

اولین کارکرد ساواک در ایلام هم‌چون سایر نقاط کشور کنترل شدید و خشن مردم و رصد اقدامات آنها در حوزه‌های مختلف برای جلوگیری از هرگونه مخالفتی با رژیم شاه بود. حاج‌آقا سراج در این خصوص می‌گوید: «اداره ساواک مثل سایر استان­ها در ایلام نیز وجود داشت و از نظام حکومت پهلوی حفاظت و حراست می‌کرد. اداره ساواک در استان ایلام از طرق مختلف از قبیل زندان، شکنجه، ایجاد رعب و وحشت، بازجویی‌های طولانی مدت، مداخله در امورات مختلف زندگی مردم، چنان جوو فضایی در ایلام ایجاد کرده بود که مردم حتی در محافل خصوصی و خانوادگی جرات نداشته تا درباره مسائل سیاسی اظهارنظر کنند و این جو رعب و وحشت به گونه‌ای بود که وقتی مردم از روبروی اداره ساواک عبورمی کردند از ترس و وحشت صورت خود را برگردانده تا مبادا تحت تعقیب و آزار و اذیت قرار گیرند».

شدت کنترل و نظارت ساواک بر فعالیت‌های مردم به‌خوبی در اسناد به جای مانده از ساواک نمایان است. از دهه‌ی ۴۰ اسنادی به جای مانده که حاکی از نظارت دقیق بر انقلابیون ایلام توسط ساواک است. ساواک ایلام در این زمان یکی از روحانیون ایلامی به نام شیخ محمد تعمیرکاری را که از انقلابیون طرفدار امام خمینی بود به شدت تحت کنترل گرفت و تمام اقدامات ایشان را ثبت می‌نمود. مجموعه اسناد ساواک در رابطه با تعمیرکاری به خوبی نشان می‌دهد که ساواک با چه دقت و حساسیتی عملکرد افرادی را که به آنها مظنون می‌شد را ثبت و ضبط می‌کرد. شیوه‌ی عملکرد ساواک به گونه ای بود که حریم خصوصی افراد را نیز مورد تجاوز قرار داده و آسایش را از زندگی بسیاری از مردم سلب می‌کرد.

در مجموعه اسنادی که از سایر انقلابیون ایلامی از جمله آیت‌الله مروارید و آیت‌الله حیدری ایلامی به جای مانده می‌توان دریافت که این افراد با چه شرایط سختی برای آرمان‌های خود به مقابله با رژیم پهلوی ادامه داده‌اند. هم‌چنین مردم عادی نیز که به هر شکلی حتی آنهایی که در مسجد پای منبر روحانیان می‌نشستند کنترل می‌شدند. ساواک به شدت اقدامات مردم به ویژه بازاریان و اصناف را رصد می‌کرد و گزارش تعطیلی بازارها را به مرکز اعلام می‌نمود حساسیت ساواک نسبت به ادارات دولتی و مدارس بسیار بیشتر بود به گونه‌ای است که کوچکترین تحصن، اعتصاب و اعتراض و تعطیلی را ثبت و ضبط نموده و به مرکز مخابره می­کرد.

بنابراین یکی از کارکردهای ساواک در ایلام نظارت دقیق بر همه‌ی جوانب زندگی مردم و ایجاد جو خفقان برای جلوگیری از اعتراضات مردمی بود. ساواک در مقابله با نیروهای انقلابی از تمامی ابزارهای لازم استفاده می‌کرد. دکتر سراج در این خصوص می‌گوید: «ساواک در مقابله با نیروهای انقلابی و حزب‌اللهی و حتی کمونیست و سایر مخالفین رژیم شکنجه‌هایی را به کار می‌برد که انسان از بیان و تقریر آن برای خوانندگان شرم دارد. شکنجه گران ساواک اکثراً در خارج از کشور آموزش دیده بودند و به مبانی دینی و اسلامی اعتقادی نداشتند به همین دلیل با قباحت تمام با زندانیان برخورد می‌کردند». در حوزه‌ی داخلی یکی دیگر از کارکردهای ساواک تلاش برای استفاده و بهره‌گیری از مردم ناآگاه در راستای همدلی و حمایت آنها از رژیم پهلوی بود. بدین صورت که با جمع آوری طومارهای جعلی، برگزاری مراسمات مختلف و فشار بر مردم برای شرکت در آنها تلاش می‌کرد، جو روانی جامعه را به گونه‌ای رضایت مندی از رژیم هدایت کند.