مبارزات مردم اصفهان با رژیم پهلوی در ماه رمضان 57
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ با فرارسیدن ماه مبارک رمضان سال 1398، مطابق با مرداد 57، روحانیون، وعاظ و گویندگان مذهبی با روشنگریهای امام خمینی وظیفه یافتند تا «مصایب وارده بر ملت را در این پنجاه سال سلطنت سیاه پهلوی، خصوصاً در این چند ماه اخیر و کشتار اخیر شهر مقدس مشهد در جوار حضرت ثامن الائمه- عليهم السلام - و رفسنجان، به سمع مردم برسانند و آنان را از مسائلی که مفید برای اسلام و مصالح مسلمین است آگاه گردانند و از مطالبی که موجب سردی و سستی است احتراز کنند.»
به دنبال این پیام امام، روحانیون و مردم در سراسر کشور کوشیدند تا از پتانسیل ماه مبارک رمضان برای مبارزه با رژیم پهلوی بهره ببرند. یکی از شهرهایی که از همان روز نخست ماه مبارک رمضان مبارزات خود را با دیکتاتوری پهلوی آغاز کرد اصفهان بود. آنچه در زیر میآید مبارزات مردم اصفهان با رژیم پهلوی در ماه رمضان 1357 است که از کتاب "یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه" که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده اقتباس شده است.
در نخستین روز ماه رمضان 1357 مردم اصفهان در اعتراض به دستگیری آیت الله طاهری دست به تظاهرات زده و در مقابل بیت آیت الله خادمی تحصن کردند. آیت الله خادمی نیز با صدور اعلامیهای خبر تحصن مردم در بیت خود را به اطلاع همگان رساندند و اعلام کردند که «اهالی متدین و غیور اصفهان اظهار میدارند تا آزادی معظم له از پا نخواهیم نشست و تعطیلی نماز و درس و مغازهها را ادامه می دهیم.» روحانیون اصفهان نیز با صدور اطلاعیهای خواستار آزادی آیتالله طاهری شدند. امام خمینی در اول رمضان (۱۵ مرداد) با صدور اعلامیهای قیام مردم اصفهان را مورد حمایت قرار دادند و فرمودند: «امروز ملت شجاع و به پاخاسته ایران، شاهد موج عظیم ضدشاهی که بر اثر یکی دیگر از اعتصابات بزرگ اصفهان که به پشتیبانی از روحانیت بیدار و مسئول خود به عنوان اعتراض به اعمال غیرقانونی و انسانی رژیم است میباشد. امروز شعار مرگ بر شاه ملی شده و تا برچیده شدن دستگاه ظلم و انقراض دودمان پهلوی جنايتكار ادامه دارد. باید از فرصت استفاده نمود و اجتماعات را هر چه بیشتر عظیم و فشرده کرد و هر چه بیشتر خیانتها و جنایتهای شاه را برملا نمود.»
به دنبال این جریانات، منزل آیتالله خادمی به صورت کانون انقلاب در اصفهان درآمد. هر روز بر تعداد متحصنین افزوده میشد. مراسم افطار و سخنرانی، پخش اعلامیه، نصب پوستر، عکسهای شهدا، عکسهای انقلابیون، کاریکاتورهای شاه دیوارهای منزل و کوچه را پر کرده بود.
روز ۱۹/ ۵/ ۱۳۵۷ شخصی به نام مسعودی از قم با آیت الله خادمی تماس گرفت و گفت: یک ساعت قبل با نجف با آقا تماس گرفته شد، ایشان فرمودند: به حضرت آیت الله خادمی از قولی من دعا و سلام برسانید و بگوید تا به حال هر چه بوده از تحصن و تعطیلی بازار خیلی خوب بوده، ولی امر فرمودند از این به بعد بازار را باز کنید و مردم هم از تحصن خارج شوند؛ ولی در شبهای ماه رمضان مخصوصاً شبهای احیا تمام آنچه که باید اظهار نمایند بگویند.
سرانجام موضوع به مردم ابلاغ شد و متحصنین ساعت ۲۳ شب از تحصن خارج شدند. همزمان با تحصن خیابانهای اصفهان شاهد تظاهرات مردم و زد و خورد خیابانی با پلیس بود. شدیدترین درگیریها پنجشنبه شب (۱۹/ ۵ /۵۷) هنگامی بود که متحصنین منزل آیت الله خادمی را ترک میکردند. پلیس که از قبل در خیابانهای نزدیک بیت آیتالله مستقر شده بود با مردم درگیر و زدوخورد آغاز شد و تا صبح ادامه یافت.
دهها نفر در این درگیری مورد اصابت
گلوله قرار گرفتند. این تظاهرات فردای آن شب (جمعه) نیز ادامه داشت. کیهان گزارش
داد در درگیری پنج شنبه و جمعه مأموران انتظامی برای برقراری نظم و جلوگیری از خرابکاریها
وارد عمل شدند و در برخوردهایی که روی داد چهار تن از مردم کشته و هفت نفر دیگر
زخمی شدند.
نیروهای انتظامی چون نتوانستند اصفهان
را به کنترل خود درآورند از نیروهای نظامی کمک خواستند و ارتش با تمام تجهیزات
وارد صحنه شد و کنترل شهر را به دست گرفت. شورای تأمین استان تشکیل جلسه داد و
اعلام حکومت نظامی کرد و سرلشکر رضا ناجی، فرمانده مرکز توپخانه اصفهان به عنوان
فرماندار نظامی شهر مأمور سرکوب روزه داران گردید.
عصر جمعه هیأت دولت بنا به درخواست مقامات اصفهان تشکیل جلسه داد و حکومت نظامی را به مدت یک ماه در اصفهان تأیید کرد. هیأت دولت در عصر همان روز جمعه اعلامیهای صادر کرد و تظاهرات مردم را به «عدهای خرابکار که هیچ هدفی جز نابودی و ویرانی ندارند» نسبت داد. به دنبال آن حکومت نظامی در ماه رمضان در اصفهان برقرار شد.
به دنبال تظاهرات خونین مردم اصفهان در نجف آباد نیز تظاهرات و درگیریهایی به وقوع پیوست که دولت مجبور شد در نجف آباد هم حکومت نظامی اعلام کند. به دنبال این وقایع، ساواک دستور داد «چون وقایعی در شهرهای اصفهان، شیراز، بوشهر و چند نقطه دیگر رخ داده و این وقایع بعد از نماز مغرب و عشاء بوده است که وعاظ مطالب تحریک آمیزی بیان کردهاند، در هر مسجد که احتمال میرود پس از خاتمه مجلس اجتماع کنندگان به تظاهرات اخلالگرانه بپردازند با مراقبت های لازم از برگزاری مجلس جلوگیری شود.»
پس از آن، ساواک به دستگیری وعاظ انقلابی و بازداشت آنان دست زد ولی این اقدام نیز نتیجه عکس داد و تظاهرات شدیدتری در اعتراض به دستگیری روحانیون در سرتاسر کشور به وقوع پیوست.
