حسن پیرنیا
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ حسن پيرنيا ملقب به "مشيرالدوله"، فرزند ميرزا نصرالله
خان مشيرالدوله نائيني در سال 1250 به دنيا آمد. ادبيات فارسي و عربي را نزد معلم
خصوصي آموخت و در چهارده سالگي براي ادامه تحصيل عازم روسيه شد. علوم نظامي و
حقوق را در آنجا آموخت و سپس به سمت وابسته سفارت در پطرزبورگ منصوب شد.
پیرنیا پس از
چندي به ايران بازگشت و مدرسه علوم سياسي را تأسيس كرد. در سفر دوم مظفرالدين
شاه به اروپا، با عنوان مترجم شاه از همراهان موكب شاهانه بود و پس از بازگشت از
سفر، به سمت سفير ايران در پطرزبورگ منصوب شد. در جريان انقلاب مشروطه روش ميانه‌روي
را برگزيد و نقش ميانجيگرانه داشت، ولي بعد از پيروزي مشروطيت، كمك زيادي در ترجمه و نگارش قانون اساسي داشت.
پيرنيا بارها در دولت‌هاي مختلف عصر مشروطيت به وزارت رسيد و در مجموع سه بار وزير امور خارجه، هفت بار وزير عدليه،دوبار وزير علوم و اوقات،سه بار وزير جنگ، يك بار وزير تجارت و يك بار نيز به وزارت پست و تلگراف رسيد. وي در 22 اسفند 1293 به نخست وزيري رسيد و تا 27 تير1294 در اين سمت بود. دومين بار در تير1299به نخست وزيري رسيد و تا آبان همان سال در آن سمت بود. وي براي سومين بار در بهمن 1300 به سمت نخست وزيري انتخابات شد و خرداد 1301 در اين سمت بود. براي آخرين بار در 24 خرداد 1302، ازطرف احمدشاه به نخست وزيري انتخاب شد و اين سمت را تا شهريور همان سال در اختيارداشت و پس از آن، از سياست كناره گرفت و باقي عمر خود را به تحقيق و تاليف در زمينه تاريخ ايران و حقوق پرداخت كه تاريخ ايران باستان در سه جلد و حقوق بين الملل و ... از آن جمله اند. وي سرانجام در 29 آبان 1314 در تهران درگذشت و در صحن امامزاد ه صالح تجريش به خاك سپرده شد.
