مرکز اسناد انقلاب اسلامی

یكی از منابع مورد استفاده در تدوین تاریخ، خاطرات اشخاص است. هر شخص دارای تجربه‌ی فردی‌ای است كه می‌تواند آن را در قالب خاطره روایت و به نوشتار تبدیل كند. خاطره، وقایع گذشته است كه شخص آن را دیده یا شنیده و بخشی از محفوظات ذهن می‌باشد و چون از برجستگی و ویژگی خاصی برخوردار بوده، شایستگی ثبت و ماندگاری در ذهن را یافته است. خاطره حوادث، رویدادها و حتی سیر عادی زندگی روزمره است كه با گذشت زمان، در قسمتی از ذهن جای گرفته و ماندگار شده است و بنا به نیاز شخص قابل یادآوری است. با وجود گذشتِ زمانی طولانی از تاریخ وقایع، بخشی از وقایع كه نقش مهمی در زندگی افراد داشته‌اند همواره در ذهن زنده‌اند؛ گرچه شرح دقیق و كامل آن و میزان یادآوری و ذكر جزئیات در افرادِ مختلف متفاوت است. برخی خاطره‌نویسی را در معنای عام آن، نه تنها یادآوری و نگارش دیده‌ها، بلكه شنیده‌ها هم دانسته‌اند كه در آن، علاوه بر زمان و مكان وقوع خاطره، به ارزیابی چگونگی وقوع آن نیز می‌پرداخته می‌شود. باید توجه داشت كه به خاطرات باید به دیده‌ی احتیاط نگریست و اصول و معیارهای نقد تاریخی را به دقت در استناد به آنها به كار بست و از قابل اعتماد بودن آنها مطمئن شد.
از پایان قرن هفدهم میلادی، استفاده از خاطرات شخصی گروه‌های متعدد اجتماعی به‌عنوان ‌داده‌های تاریخی مورد توجه محققان قرار گرفت. در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، از قرون میانه، سفرنامه‌نویسی مانند شكلی از خاطره‌نگاری مرسوم بوده و می‌توان نمونه‌های بارزی از آن را در ادوار گوناگون تاریخی برشمرد. در تاریخ معاصر ایران، با توجه به تحولات مهم، نهضت‌ها و قیام‌های مردمی علیه استبدادِ داخلی و استعمار خارجی به‌خصوص انقلاب اسلامی، كه این تلاش‌ها را به ثمر رساند، ثبت وقایع از زبان شاهدانِ عینی رویدادها حایز اهمیت می‌باشد. مركز اسناد انقلاب اسلامی با توجه به این ضرورت بخشی از فعالیت‌های خود را به ضبط، تدوین و انتشار خاطراتِ شخصیت‌های دخیل در وقایع انقلاب اسلامی اختصاص داده است تا منابع دستِ اول در اختیار پژوهشگران تاریخ معاصر ایران و تاریخ انقلاب اسلامی قرار گیرد.
انقلاب اسلامی همان‌گونه كه محصول فعالیت‌های گسترده‌ی گروه‌ها و اقشار مختلف جامعه بوده است، باید از زبان افرادی متفاوت و متعدد نیز بازگو شود تا علاوه بر دسترسی جامع‌تری به جزئیات وقایع، چگونگی و زوایای گوناگون وقایع نیز پدیدار شوند.
خاطرات فضل‌الله فرّخ كه در این راستا منتشر می‌شود، اطلاعات سودمندی از وضعیت مشهد از شروع نهضت اسلامی در اختیار ما قرار می‌دهد. همچنین خاطرات ایشان با توجه به مهاجرت به تهران، كه هم‌زمان با شروع نهضت اسلامی در دهه‌ی ۱۳۴۰ صورت گرفت، و فعالیت در بازار تهران كه از كانون‌های فعال انقلابیون بوده است، روایت مستندی از فعالیت‌های نیروهای مذهبی در تاریخ انقلاب اسلامی به‌شمار می‌رود. همچنین فعالیت در هیئت‌های مذهبی مانند: هیئت صادقیه كه نیروهای مذهبی با ابتكاراتی تازه در آنجا به ترویج مفاهیم انقلاب همت می‌گماشتند، جنبه‌ی دیگری از ویژگی‌های خاطرات راوی محترم می‌باشد.
راوی خاطرات از ذوق ادبی هم برخوردار بوده و به مناسبت‌های مختلف سروده‌هایی از خود به یادگار گذاشته است كه هریك از آنها می‌تواند بیانگر اندیشه‌ها، آرمان‌ها، احساسات و مفاهیم دورانِ مبارزه باشد.
فضل‌الله فرّخ پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز ضمن فعالیت در حزب جمهوری اسلامی، حزب مؤتلفه‌ی اسلامی و ستاد اقامه‌ی نماز جمعه خاطرات بسیاری از این دوران دارد.