مرکز اسناد انقلاب اسلامی

با رسمیت تشیع در ایران كه ریشه در گرایش ایرانیان به خاندان پیامبر (ص) داشت ، مرجعیت شیعه در جایگاه نواب عام امام غائب (ع) انجام وظایف مذهبی و اجتماعی را در جامعه‌ی اسلامی ایران بر عهده گرفت . حد فاصل بین توده‌ی مردم و مرجعیت شیعه خطبا و وعاظ مذهبی بودند كه رساننده‌ی پیام و نظر مرجعیت بوده و هستند . در حقیقت خطبا و گویندگان مذهبی نمایندگان مرجعیت شیعه به حساب می‌آمدند . نقشی كه وعاظ و گویندگان مذهبی در تاریخ معاصر ایران و به ویژه انقلاب اسلامی ایفا كرده‌اند در همین بستر صورت گرفته است . در مبارزات مراجع عظام تقلید شیعه در مقابل استبداد داخلی یا استعمار خارجی ، وعاظ با سخنرانی‌های مهیج خود مردم را از نظریات مراجع عظام تقلید آگاه ساخته آنها را برای مبارزه هدایت كرده‌اند . در دوره‌ی زعامت آیت‌الله العظمی بروجردی مرحوم حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی در پیام‌رسانی مرجعیت عظام شیعه به توده‌ی مردم نقش و جایگاه مهمی دارد كه این نقش در نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) ادامه یافت . مرحوم حجت‌الاسلام فلسفی ویژگی‌هایی دارد كه وی را از سایر خطبای هم عصرش امتیاز می‌دهد . لحن سخن و استادی در فن بیان و آشنایی به رموز سخن گفتن ، مطالعات عمیق در مسائل مورد نیاز جامعه از جمله ویژگی‌های ایشان می‌باشد . علاوه بر موارد فوق ، بایستی شجاعت در بیان حق و تبعیت از مرجعیت عظام شیعه را هم افزود ؛ گرچه خاندان جلیل‌ قدر و عالم وی را نیز نبایستی نادیده گرفت . همایشی كه برای بررسی نقش وعظ و خطابه در تاریخ معاصر و انقلاب اسلامی در یكصدمین سالگرد تولد حجت‌الاسلام فلسفی برپا گردید ، فرصت مناسبی بود تا ابعادی ناگفته از شخصیت ، ویژگی‌ها و مبارزات نابغه‌ی سخن مورد توجه قرار گیرد و بر اساس مقالات ارسالی به دبیرخانه‌ی همایش و سفارش مقالاتی به محققان تاریخ انقلاب اسلامی ، مجموعه مقالات در چهار بخش آماده‌ی انتشار شد . در بخش اول با عنوان « منبر و خطابه ؛ ویژگی و كاركردها » ، « ویژگی‌های ممنبر و خطبا از نظر مقام معظم رهبری » ، « سیر تاریخی منبر » ، « الزامات وعظ و خطابه » ، « نقش وعاظ در گسترش فرهنگ دینی » ، « جواز عمامه در دوره‌ی رضا شاه » از مطالب مورد بررسی شده در این بخش است . ویژگی‌ها و خصوصیات و اندیشه‌های مرحوم حجت‌الاسلام فلسفی از جمله شیوه‌ی تبلیغ وی ، شخصیت ، اندیشه‌ها ، « حق فرزند در داشتن مادری شایسته » ، « دموكراسی از نظر حجت‌الاسلام فلسفی » عناوین مقالات بخش دوم می‌باشد. بخش سوم : به مبارزات حجت‌الاسلام فلسفی طی حیات وی از دهه‌ی بیست تا پیروزی انقلاب اختصاص یافته است . در این بخش مقالاتی به شرح زیر درج شده است : « مبارزات وی علیه حزب توده » ، « سخنرانی‌های فلسفی در مسجد آذربایجانی‌ها و سید عزیزالله » و « حجت‌الاسلام فلسفی در زندان » ، « فلسفی سخنگوی دیانت » و « مبارزات فلسفی به روایت اسناد » . خاطرات و نامه‌هایی از مرحوم حجت‌الاسلام فلسفی در بخش چهارم گردآوری شده است . هر چند خاطرات درج شده در این قسمت بخش اندكی از خاطرات ارسال شده به دبیرخانه‌ی همایش است ، با این حال زوایایی از حیات و مبارزات وی را روشن می‌كند .