مرکز اسناد انقلاب اسلامی

مردم در اندیشه‌ امام خمینی(ره) و سیره‌ نظری و عملی ایشان به‌طور جدی دارای نقشی محوری بوده‌اند. خوش­بینی به مردم و توان عظیم آنان و اهمیت به پذیرش و خواست عمومی و بلوغ فکری و سیاسی ملت و تکریم از ایشان در همه‌ی آثار معظم‌له به چشم می‌خورد. در فقاهت، سیاست و عرفان امام(ره) نقش عمده‌ی مردم رؤیت می‌شود و مردم پس از رکن الهی، رکن دوم نهضت را تشکیل می‌دهند. به‌همین علت، ارائه­ نظریه‌ی ولایت مطلقه‌ی فقیه در همه‌ ادوار، بستگی به پذیرش، آمادگی، قابلیت‌ها و همراهی مردم داشته ‌است.

آیت‌الله هاشمی در سال‌های دهه‌ی 1360 كه تقابل با «نهضت آزادی» شدت داشت، از سیاست مدارای با آنها سخن می‌گفت. استدلال هاشمی این بود كه «نهضت آزادی سازمانی است كه در دوران مبارزه خدمت كرده و اكثر مسئولان آن به زندان افتاده‌اند. آنها در دانشگاه‌ها و محیط‌های روشنفكری كار كرده‌اند و نقش مؤثری هم داشته‌اند. نباید خدمت‌های این گروه را در دوره‌ای كه تلاش می‌كردند بین مردم و قشر روشنفكر تفاهم برقرار كنند نادیده گرفت. قشر روشنفكری كه از اسلام بریده بود.» با وجود این، هاشمی با مشاركت اعضای این گروه در امور حكومتی و كشورداری موافق نبود و اعتقاد داشت «اینها به خاطر تربیتی كه در گذشته داشته‌اند و فكرشان در معیارهای خاصی نسبت به وضع حاكم رشد كرده، نمی‌توانند امروزه متناسب با نیازهای انقلاب قدم بردارند.»

در اندیشه سیاسی آیت‌الله مشکینی، در زمان غیبت امام معصوم برای اجرای احکام و حدود الهی ایجاد حکومت اسلامی ضرورت پیدا می‌کند. وی معقتد است بعد از ایجاد حکومت اسلامی مهم‌ترین وظیفه تلاش برای حفظ و تقویت حکومت است. بحث ولایت فقیه و رهبری جامعه اسلامی از دیگر مؤلفه‌های اساسی در اندیشه سیاسی آیت‌الله مشکینی به حساب می‌آید؛ چراکه بدون رهبری، حکومت اسلامی امکان دوام و بقا ندارد. علاوه بر این قانون‌گرایی و رعایت قانون را می‌توان مؤلفه دیگر در اندیشه سیاسی وی به حساب آورد. در کنار این موارد آیت‌الله مشکینی یکی از مهم‌ترین وظیفه روحانیت را مبارزه با استعمار می‌داند.

از آنجا که این جریان کمتر شناخته شده است، این اثر به صورتی روش‌مند می‌کوشد منظومه فکری فرهنگستان علوم اسلامی را مورد بررسی قرار دهد. لذا اهمیت و ضرورت این پژوهش معرفی و شناساندن جریان فکری فرهنگستان است.