مرکز اسناد انقلاب اسلامی

دیدگاه| محمد جعفربگلو

مروری بر فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی نشان می‌دهد ایشان حساسیت قابل توجهی نسبت به مقوله تبیین تاریخی دارند. توجه ویژه ایشان در این زمینه، هشدار نسبت به تحریف واقعیت‌های تاریخی است. به تعبیر ایشان دشمن با همه ابزار و توان خویش به دنبال «جعل و دروغ‌پردازی» است. شاید یکی از آسیب‌های جعل و دروغ‌پردازی را بتوان در حوزه تاریخ‌نگاری مشاهده کرد. در این حوزه اگر مورخ، مغرضانه حقیقتی را کتمان یا آن را قلب کند، مسیر فهم تاریخ را دچار انحراف خواهد کرد. در طول تاریخ نیز بارها گروهی از تاریخ‌نویسان با جعل واقعیت و یا عدم روایت تاریخ به طور عامدانه، موجب تحریف تاریخ شده‌اند. متاسفانه در ساده‌ترین مسائل تاریخی نیز این جعل و وارونه‌سازی موجب کتمان حقیقت شده است.

بازخوانی

قیام 19 دی 1356 مردم قم آغازگر تحولی اساسی و بنیادین در نهضت اسلامی بود که با برگزاری چهلم‌ها به پیروزی انقلاب اسلامی و تأسیس نظام جمهوری اسلامی انجامید. این قیام علاوه بر اینکه به روند مبارزه سرعت بخشید و به هویت اصلی انقلاب اسلامی جهت داد، پیامدهای دیگری را نیز در پی داشت که از جمله مهم‌ترین آن می‌توان به آشکار شدن چهره واقعی رژیم پهلوی و برملا شدن واقعیت شعار حقوق بشر امریکایی، بسط نفوذ و محبوبیت امام خمینی، قطع امید از سازمان‌ها و احزاب سیاسی و ... اشاره کرد.

چرا ماهیت منافقین و داعش یکی هست؟

از سید حمید بهشتی‌نژاد «پسری با کاپشن آبی در اصفهان» تا ریحانه سلطانی‌نژاد «دختری با کاپشن صورتی و گوشواره قلبی در کرمان» حکایتی از مقاومت، مظلومیت و اقتدار ملت ایران نهفته ؛ و از منافقین تا داعش روایتی از جلادی و ترور با حمایت دشمنان اصلی این آب و خاک باقی مانده است.

بی طرفی پوششی

همیشه در گوش ما خوانده شده است که در جهانی زندگی می‌کنیم که به آزادی، دموکراسی و حقوق بشر احترام می‌گذارد. همان طور که مردم فلسطین مدتهاست متوجه شده‌اند، این اصطلاحات اغلب به عنوان پوششی برای بی‌عدالتی، خشونت و اشغالگری به کار می‌رود. چنین تزویری، ایدئال‌هایی را که توسعه قوانین حقوق بشر و حقوق انسان‌دوستانه بین‌الملل بر انگیختند تحلیل می‌برد. این تزویر به شكلی خشن در پرونده حقوق کودک نمایان است. در واقع حمایت فعال دیگر کشورها، اقدامات اسرائیل در سرزمین‌های فلسطین اشغالی را ممكن می‌سازند. به همین دلیل است که وظیفه ایجاد این اراده سیاسی بر دوش مردم جهان می‌افتد.

بازنشر

حجت‌الاسلام ‌ سید احمد کلانتر در شهریور 1344 دستگیر و با قید کفیل آزاد گردید. چهار ماه بعد مجدداً دستگیر و به سه ماه حبس محکوم و در سال 1345 به اتهام فعالیت‌های مضره برای مدت 4 ماه به فردوس واقع در استان خراسان جنوبی تبعید شد. در سال 1348 در ساوه دستگیر و به چهار ماه و پانزده روز حبس محکوم شد. در خرداد سال 1349 به اتهام تحریک مردم در مراسم شهید آیت‌الله سعیدی، برای سه سال به زابل تبعید گردید که به علت فعالیت در آنجا، به سراوان منتقل شد و در آنجا نیز به اتهام اهانت به شاه دستگیر و به دو سال حبس تأدیبی محکوم شد. در خرداد 1354 به اتهام شرکت در تظاهرات مدرسه فیضیه دستگیر، ولی تبرئه شد. او در سال 57 که با تعداد دیگری از مبارزین روحانی در انارک نائین تبعید بود، جهت تداوم مبارزه محل تبعید را ترک و به قم وارد شد و در 14 /9 /57 در تظاهرات بر اثر برخورد گلوله مجروح شد.

متولیان انحصاری تحقیقات جنگ در ایران، در ارتباط گرفتن با محققان ‌خارجی و همچنین ترجمه‌ی آثار و ارائه‌ی اسناد ایرانی در بیرون مرزهای ایران موفقیتی نداشته‌اند و اغلبِ کتاب‌هایی که محققان غیرایرانی نوشته‌اند، با رجوع به اسناد غیرایرانی و روایت‌های عراقی نوشته شده است. در این آثار، اطلاعات دقیقی از جبهه‌ی ایران وجود ندارد و بسیاری از تلاش‌های طاقت‌فرسا و ابتکاری و اندیشمندانه نادیده گرفته شده و حتی پیروزی‌های ایران در مقاطعی از جنگ، که ناشی از طراحی‌های دقیق و شناسایی‌های مهم بوده، با به‌کارگیری از تاکتیک امواج انسانی مرتبط شده‌ است. دریغ از این‌که این نهادهای نظامی توانسته باشند این آثار را نقادی کنند و دیدگاه ایران را در فضای بین‌المللی منتشر کنند.

روایتی از زمانی که ایران اشغال شد

مردی که انگلیسیها بیش از هر کس در تهران درجستجویش بودند حاج امین الحسینی مفتی اعظم فلسطین بود. رشید عالی گیلانی معاون الحسینی قبلاً از ایران گریخته و به ترکیه رفته بود اما مفتی و همکاران عراقیش در یک هتل بسیار لوکس کوهستانی در کوههای دربند مشرف به تهران باقی بودند.

آیت‌الله شیخ‌ حسن‌ صانعی‌ در 1313 ش‌ در شهرستان‌ شهرضا به‌ دنیا آمد. پدرش‌ حجت‌الاسلام‌ والمسلمین‌ شیخ‌ محمدعلی‌ صانعی‌ از روحانیون‌ شهرضا بود. تحصیلات‌ خود را در زادگاهش آغاز كرد و سپس‌ به حوزه‌ی‌ علمیه‌ی‌ اصفهان‌ رفت‌. از آنجا به قم عزیمت کرد و با حضور در درس‌ خارج‌ آیت‌الله‌العظمی‌ بروجردی‌ یافت. سپس‌ به‌ محضر امام‌ خمینی رسید. با شروع‌ نهضت‌ اسلامی‌ پای‌ در راه‌ مبارزه‌ با رژیم‌ پهلوی‌ نهاد و در جریان‌ دستگیری‌ حضرت‌ امام‌ (ره‌) در آبان‌ 1343 فعال‌ بود. در جریان‌ قیام‌ 19 دی‌ 1356 كه‌ در پی‌ اهانت‌ روزنامه‌ی‌ اطلاعات‌ به‌ ساحت‌ مقدس‌ مرجعیت‌ و حضرت‌ امام‌ صورت‌ گرفت‌، وی‌ یكی‌ از سازمان‌دهندگان‌ اصلی‌ قیام‌ بود. او یكی‌ از اصلی‌ترین‌ محركین‌ مردم‌ برای‌ برگزاری‌ تظاهرات‌ بود و در این‌ زمینه‌ نقش‌ مؤثری‌ ایفا كرد.

بنابر اسناد و مدارک موجود، گروه انقلابی ابوذر از جوانانی تشکیل شد که میانگین سنی آن­ها در حدود 20 سال بود. گروه انقلابی ابوذر اهدافی از جمله: حفظ اسلام و مذهب شیعه، مبارزه با فقر و کمک به نیازمندان، مقابله با استعمار و امریکا و مبارزه با فساد اخلاقی را برای خود ترسیم کرده بودند. اعضای گروه ابوذر هرگز در چارچوب نهاوند محدود نشدند و برای انجام اقدامات خود با انقلابیون چند شهر دیگر نیز ارتباط گرفتند. سال 1352 اعضای گروه توسط ساواک دستگیر می‌شوند، ساواک علاوه بر دستگیری و محاکمه اعضای اصلی گروه ابوذر، تا آخرین رگه‌ها و مرتبطین گروه ابوذر را که حتی دارای انگیزه‌­های سیاسی و مبارزاتی نبودند را شناسایی و دستگیر کرد و سرانجام این پرونده را در سال 1352 مختومه اعلام کرد.

اهمیت بازگشت امام‌خمینی در دوره‌ چهار ماهه‌ منتهی به پیروزی انقلاب برای رژیم پهلوی متفاوت بوده است. در اوایل كار، بازگشت اعلام شده یا نشده‌ امام‌خمینی مسئله‌ مهمی بود، ولی تهدیدی برای بقای رژیم تلقی نمی‌شد. اما به مرور زمان و با پیشرفت فزاینده‌ نهضت، مسئله‌ بازگشت احتمالی امام‌خمینی به ایران بدترین وضعیت و سرنوشت را برای مقامات رژیم پهلوی و محمدرضا پهلوی تجسم می‌كرد. تغییر رویه‌ امام‌خمینی درباره‌ بازگشت به ایران، پس از خروج محمدرضا پهلوی از كشور، ترس و واهمه‌ عظیمی را در میان مقامات رژیم پهلوی و دولت بختیار پدید آورد. لذا از این پس تلاش برای «مهلت گرفتن از امام‌خمینی» در گستره‌ وسیعی نمایان می‌شود.

خاندان‌ پهلوی با چپاول‌ و بلعیدن‌ ثروت‌ زمینداران‌ و ملاکین‌ و متلاشی‌ کردن‌ نیروهای‌ اقتصادی‌  اجتماعی، به‌ درآمدهای‌ غیرمالی‌ خود افزودند و درآمدهای‌ ریالی‌ را نیز به‌ حساب‌های‌ خود در خارج‌ از کشور منتقل‌ می‌کردند. به دنبال نارضایتی‌های عمومی شاه ناچار شد با استفاده از يک مانور تبليغاتى دست به اقدامى ظاهرى براى کاهش فساد اطرافيان خود و در واقع براى کاستن ميزان نارضايتى‌ها بزند. روشى که شاه در به اصطلاح مبارزه با فساد از آن استفاده کرد، هيچ گاه موجب کاهش فساد نگرديد، بلکه به پنهان شدن ابعاد آن، و حداکثر، تغيير روش‌ها منجر شد؛ زيرا کسى جرأت نداشت از افراد خانواده‌ى سلطنتى شکايت کند. در بازجويى‌هايى که از افراد متهم به سوءاستفاده به عمل آمد، پاى يک يا چند نفر از اعضاى خانواده‌ سلطنت به ميان کشيده شد و بازپرسان از ادامه‌ بازجويى خوددارى کردند.

با ورود آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی به قم شخصیت‌های بزرگی به قم مهاجرت کردند. این مهاجرت تاریخی ابتدا تحولی عظیم را در قم و سپس تحولی عظیم‌تر را در جهان تشیّع ایجاد کرد. آیت‌الله حائری در کوتاه‌ترین زمان به عنوان بزرگ‌ترین مرجع بعد از مراجع نجف شناخته شد. مجموعه رفتار شیخ موسس در جریان آزمون‌گیری از طلاب و کشف حجاب نشان می‌دهد که وی از مسائل سیاسی بیگانه نبوده، بلکه در امور مهم سیاسی و در حد ضرورت وارد می‌شده است. استراتژی آیت‌الله با در نظر گرفتن واقعیت‌های موجود، حفظ حوزه و تربیت شاگردان بوده است.

دوم بهمن 1357 از دفتر امام خمینی در پاریس خبر رسید که ایشان در 5 بهمن به ایران مراجعت خواهند کرد. این تصمیم بسیاری از طرح‌های دولت بختیار و به خصوص آمریکا را که با اعزام ژنرال رابرت هایزر درصدد اخلال در روند انقلاب و حتی کودتا بود نقش بر آب کرد. بختیار با اعلام اینکه دولت وی نمی‌تواند امنیت لازم را برای حضور امام در ایران فراهم کند، دستور داد از روز چهار بهمن فرودگاه‌های کشور را ببندند تا مانع مراجعت امام به ایران شوند. با انتشار این خبر، تظاهرات گسترده و مردمی در اکثر شهرها به راه افتاد. گسترش تظاهرات مردمی همچنین برخورد قاطعانه‌ی امام و استوار بودن ایشان بر تصمیم‌شان، سرانجام بختیار را مجبور به عقب‌نیشنی کرد.

محمد جعفربگلو

تاریخچه حضور انگلیسی‌ها در ایران، سرشار از خباثت و جنایت است. دو عهدنامه ننگین تاریخ معاصر ایران یعنی قراردادهای گلستان و ترکمانچای که بخش‌های زرخیزی را از ایران جدا نمود، به واسطه تحرکات انگلیسی‌ها منعقد شد.  بروز قحطی بزرگ و مرگ هزاران ایرانی از دیگر خباثت‌های انگلیس علیه ملت ایران است. این خباثت‌ها با روی کار آوردن رضاخان و غارت نفت ایران ادامه یافت. در سال 1332 به همراهی آمریکا، با راه‌اندازی کودتای 28 مرداد، دولت دکتر محمد مصدق را به فروپاشی کشاند و نهضت ملی نفت را ناکام گذاشت. با پیروزی انقلاب اسلامی، انگلستان همچنان در قامت دشمن مردم ایران ایفای نقش کرد.

در اعتراض به فراگیر شدن ظلم و بی‌عدالتی در اواخر دوران مظفرالدین شاه قاجار، علمای برجسته تصمیم به مهاجرت از تهران گرفتند. براین اساس طی جلسه‌ای که در منزل آیت‌الله سیدمحمد طباطبایی برگزار شد، حرم حضرت‌عبدالعظیم حسنی (علیه‌السلام) به عنوان محل تحصن انتخاب شد. لذا در روز 23 آذرماه 1284 مصادف با 16 شوال 1323 علما تهران را ترک کرده و راهی شهرری شدند.  این تحصن سرانجام بیست‌ودوم دی 1284 شمسی به پایان رسید و با ادامه مبارزه از سوی علما و مردم، مظفرالدین شاه فرمان مشروطه را در چهاردهم مرداد ماه 1285 ش امضا کرد. در ادامه و به علت مسائل پیش آمده حضور مبارزاتی علما به طور جدی‌تر مطرح می‌شود. بی‌شک واکاوی و تبیین حرکت علما در این زمان از موضوعات مهمی است که به درک مسائل تاریخی کمک بسیار می‌کند.

در سال 1973م. نخستین شوک نفتی در جهان به‌وجود آمد که این شوک از 17 اکتبر 1973 تا 18 مارس 1974 / ۲۵ مهر ۱۳۵۲ تا ۲۷ اسفند ۱۳۵۲ یعنی به مدت پنج ماه به طول انجامید. شوک نفتی 1973م/1352ش ساختار اقتصادی - اجتماعی ایران را در ابعاد گوناگون تحت‌تأثیر قرار داد. در بعد اقتصادی تزریق ناگهانی درآمدهای هنگفت حاصل از افزایش قیمت نفت در دسامبر سال 1973، بدون افزایش سطح تولید، تعادل عرضه و تقاضا را در بازار ایران برهم زد و به تورم و گرانی بی‌سابقه‌ای انجامید. در زمینه اجتماعی نیز مهم‌ترین آثار این شوک نفتی را بایستی در بی‌عدالتی فضایی در شهرها و روستاها جستجو کرد. آثار و نتایج این بحران به گسترش نارضایتی‌ عمومی از رژیم پهلوی انجامید.

کلنل محمدتقی خان پسیان در مدت والی‌گری کوتاه خود، اصلاحاتی انجام داد. در حوزه نظامی نفرات کادر ژاندارمری را افزایش داد، چند کمیسیون نظامی برای بهبود کیفیت سازمانی ژاندارمری ایجاد کرد و فرمانداری شهرهای مهم مانند قوچان، نیشابور و تربت‌حیدریه در دست صاحب‌منصبان قرار گرفت. در حوزه اقتصادی ـ سیاسی مالیات عقب‌مانده زمین‌داران را گرفت و بر کارهای نیابت تولیت آستان قدس که دچار سوء مدیریت شده بود، نظارت کرد و برخی از اشرار همچون خداوردی‌خان و برادرش الله‌وردی را به مجازات رساند.

پس از تصرف سفارت آمریکا در تهران توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، اسنادی از حمایت امریکا از گروهک‌های تروریستی خصوصا گروهک فرقان فاش شد. در یکی از این اسناد با تاکید بر ارتباط همه جانبه "یک طلبه قدیمی" با سفارت و "وعده ترورهای هفتگی" وی به وزارت خارجه آمریکا آمده است: «یکی از اعضای فرقان افتخار می‌کرد که آنها در نظر دارند خرابکاری را با ترور هفته‌ای یک روحانی شروع کنند و تا رسیدن به موفقیت ادامه دهند. اشکال در این است که در اینکه موفقیت چقدر می‌تواند باشد به توافق نرسیدند. منبع بیان داشت اعضای گروه فرقان که با آن‌‎ها در تماس است، توجهشان را به اهداف داخلی معطوف کرده‌اند.»

مقامات بلند پایه آمریکایی بارها و بارها در سخنان خود بر این موضوع تاکید کرده‌اند که در صدد هستند نظام جمهوری اسلامی ایران را از درون متلاشی و به کشور های کوچکتر تقسیم نمایند. در بسیاری از نمونه‌ها شاهد حمایت‌های نظری موسسات تحقیقاتی ایالات متحده از گروه‌های قومی تجزیه‌طلب ایرانی هستیم. بسیاری از بنیادهای تحقیقاتی آمریکایی از طراحان اصلی طرح‌های نظیر طرح خاورمیانه بزرگ، گفتمانهای قوم‌گرایی، تجزیه‌طلبی و فدرالیسم می‌باشند. استفاده از گفتمانهای مدرن و امروزی و تلفیق آن با قوم‌گرایی رایجترین و زیرکانه‌ترین شیوه‌های این موسسات است. این نهادها با به کارگیری گفتمان‌هایی چون آزادی، پلورالیسم از هر نوع به ویژه قومیتی، حقوق بشر، زبان مادری، آزادی انتخاب و ... که به ویژه در طرح خاورمیانه بزرگ مشهود است بسیاری از نخبگان قومی را در راستای اهداف خود جذب و تربیت می‌نمایند.

پاسخ به یک شبهه

در سال ۱۳۲۲، پای طیب حاج‌رضایی به یک پرونده قتل باز شد. ماجرایی که دردسر بزرگی برای یکه‌بزن جنوب تهران درست کرد و او را تا پای اعدام در ۳۰ سالگی برد! گرچه شواهد و اسناد نشان داد طیب در ماجرای قتل محمد پررو بی‌گناه بود، اما به جرم تحریک و تشویق و نقش داشتن در مرگ محمد مشهدی عبدالرحمن، محکوم به پنج سال حبس و تحمل تبعید شد.