توضیحات و مشخصات
بررسی نقش نیروهای تأثیرگذار در پیروزی انقلاب اسلامی می‌تواند یكی از راه‌های شناخت این تحول بزرگ سده‌ی بیستم میلادی باشد . در بحث شخصیت‌ها و میزان تأثیرگذاری آنها بر روند پیروزی انقلاب ، عواملی همچون گرایشات فكری ، سابقه‌ی مبارزاتی و برنامه‌ریزی برای پیشبرد و حفظ پیروزی ، بسیار با ارزش است . در واقع ، بدین طریق است كه ماهیت انقلاب و نقش افراد و گروه‌ها به خوبی روشن می‌شود . انقلاب اسلامی محصول فرایندی است كه با داشتن زمینه‌ها و پتانسیل موجود در توده‌ی مردم مسلمان ، از سال 1342 به رهبری حضرت امام خمینی (ره) آغاز گشت و با تبعید ایشان ، هدایت و پیشبرد این فكر بر عهده‌ی تعداد دیگری از رهبران مذهبی و سیاسی قرار گرفت . از همان زمان تعدادی از رهبران مذهبی با توجه به زیر ساخت‌های مبارزاتی و درس‌هایی كه از قیام پانزده خرداد گرفته بودند ، به ساخت كادرهایی برای مبارزات آینده بر اساس معیارهای اسلامی پرداختند . از جمله افرادی كه نقش بارزی در تربیت جونان و آگاه ساختن نسل جدید با تعالیم انسان‌ساز اسلام داشت و آن را به صورت یك مكتب مبارزه معرفی كرد ، آیت‌الله دكتر محمد حسینی بهشتی از علمای برجسته‌ی حوزه بود . شهید محمد حسینی بهشتی در دوم آبان 1307 در خانواده‌ای روحانی در اصفهان متولد شد . از چهارسالگی تحصیلاتش را در مكتب‌خانه آغاز كرد ، سپس به دبستان رفت و در سال 1321 ش تحصیلات متوسطه را رها كرد و برای فراگیری علوم دینی و حوزوی رهسپار حوزه شد . تحصیلات حوزوی خود را در قم و تحصیلات دانشگاهی را در تهران ادامه داد و در 1330 ش موفق به اخذ لیسانس از دانشكده‌ی معقول و منقول دانشگاه تهران شد . شهید بهشتی در نهضت ملی نفت و حوادث سال‌های 1330 تا 1332 نقش فعالی ایفا كرد . وی پس از شكست نهضت ملی به این نتیجه رسید كه از یكی از دلایل مهم این شكست فقدان كادر تربیت شده باری مبارزه بود ؛ لذا از این تاریخ به بعد تمام فعالیت خود را بر مسائل فرهنگی و تربیت نیروهای جوان متمركز ساخت . تأسیس دبیرستان دین و دانش ، ایجاد ارتباط بین دانش‌آموزان و طلاب ، تأسیس مدرسه‌ی حقانی و غیره از سوی ایشان را می‌توان در همین راستا ارزیابی نمود . ایشان پس از مشخص شدن نقشی كه در جریان قیام پانزده خرداد داشت ، توسط ساواك به تهران انتقال یافت و در آنجا به همكاری با هیأت‌های مؤتلفه‌ی اسلامی پرداخت و پس از ترور حسنعلی منصور ، نخست‌وزیر وقت ایران ، توسط این گروه و با استفاده از موقعیت دعوتی كه آیات عظام قم از ایشان برای هدایت مسجد جامع هامبورگ به عمل آوردند ، عازم آلمان شد . دكتر بهشتی اقدامات فرهنگی و تربیتی خود را در آلمان با تأسیس انجمن‌های اسلامی دانشجویان ، اصلاح برنامه‌های مسجد جامع هامبورگ و برگزاری جلسات سخنرانی و پرسش و پاسخ ادامه داد . در سال 1349 ش به ایران بازگشت و فعالیت‌های خود را در مدرسه‌ی حقانی ، شركت در تهیه و تدوین كتب درسی ( تعلیمات دینی ) آموزش و پرورش ، برگزاری جلسات هفتگی تفسیر قرآن و همكاری با روحانیون انقلابی ادامه داد كه در سال 1354 ش به دستگیری ایشان انجامید ، اما پس از مدتی آزاد شد . دكتر بهشتی نقش مؤثری در تشكیل جامعه‌ی روحانیت مبارز داشت و با اوج‌گیری تظاهرات مردمی علیه رژیم پهلوی ، هدایت انقلاب و انقلابیون را در كشور بر عهده گرفت . منزل او در این زمان مركز تبادل مسائل مهم سیاسی بود . ایشان بار دیگر پیش از برگزاری مراسم بزرگ عاشورای سال 1357 دستگیر و مدتی بعد آزاد شد . با عزیمت امام خمینی به فرانسه ایشان نیز عازم پاریس شد و به امر امام هسته‌ی اولیه‌ی شورای انقلاب را با همكاری بزرگان دیگری همچون آیت‌الله مطهری ، موسوی اردبیلی ، هاشمی رفسنجانی و دكتر باهنر تشكیل داد . با پیروزی انقلاب اسلامی ، دكتر بهشتی سمت‌های زیادی را برای اداره و پیشبرد انقلاب بر عهده گرفت كه مهم‌ترین آن ریاست شورای انقلاب ، نیابت رئیس مجلس خبرگان و ریاست دیوان عالی كشور بود . وی مؤسس حزب جمهوری اسلامی و اولین دبیركل این حزب بود . دكتر بهشتی در دوران بعد از انقلاب همواره آماج تبلیغات منافقین و بنی‌صدر قرار داشت و سرانجام در اوج مظلومیت در شامگاه هفتم تیر 1360 در جریان انفجار بمبی كه منافقین در ساختمان مركزی حزب جمهوری اسلامی كار گذاشته بودند به همراه 72 تن از یارانش ، كه اغلب نماینده‌ی مجلس بودند ، به شهادت رسید . این اثر با توجه به اسناد ساواك ، كه بیانگر نحوه‌ی فعالیت‌های سازنده‌ی دكتر بهشتی است ، در دو قسمت نگاشته یافته است . در قسمت نخست ، كه خود به هفت فصل تقسیم شده ، از تولد تا زمان شهادت ایشان به روایت اسناد ، خاطرات همرزمان و بعضا سخنرانی‌های خود ایشان مطالبی به صورت پیوسته و منظم آمده است . در قسمت دوم ، اسناد مبارزاتی شهید بهشتی در ایران و آلمان گردآوری و مرتب شده‌اند . تكیه‌ی این اثر بیشتر به اسناد بوده و در نظر است زندگی و مبارزات این شخصیت ارزنده‌ی انقلاب از خلال اسناد ساواك بیان شود .
- قطع: وزیری
- تعداد صفحه: ۴۴۴
- نویسنده: محمدرضا سرابندی
- ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
- تاریخ انتشار: ۱۳۸۷
- چاپ جاری: ۲۰۰۰
- شمارگان: ۲۰۰۰
- شابک: ۵-۲۷۱-۴۱۹-۹۶۴-۹۷۸