بازنشر
دوران 16 ساله سلطنت مطلقه رضاخان بر ایران، متضمن اقدامات ضد فرهنگی متعددی بود که عمدتا با تأکید بر ترک سنت‌های قدیمی و رو آوردن به مظاهر تمدن غربی صورت گرفت. از میان تمام جریانات فرهنگی حکومت پهلوی اول، قضیه کشف حجاب بیشتر مورد توجه واقع شده است؛ چراکه تحلیل‌گران تاریخ معاصر ایران عموما بر آنند که کشف حجاب یکی از اساسی‌ترن اقدامات رضا شاه برای غربی کردن فرهنگ و ظواهر کشور بوده است. با سقوط حکومت رضاشاه، جامعه آن روی خود را نشان داد و مقاومت فرهنگی بانوان به ثمر نشست. اول اردیبهشت 1321 وزارت کشور طی مکتوبی به نخست‌وزیر از شکست سیاست طرح کشف حجاب پرده برداشت و نوشت: «جناب آقای نخست‌وزیر! به طوری که گزارش داده‌اند چندی است استعمال چادر سفید و اخیرا نیز چادر سیاه بین بعضی از بانوان معمول گردیده، در خیابان‌ها و معابر با چادر در حال عبور دیده می‌شوند»
کد خبر: ۷۴۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۵
به روایت اسناد
بطوری که خود اینجانب در محل مذکور مشاهده نمودم موضوع کشف حجاب به هیچ وجه در آنجا عملی نشده است و بطوری که از اشخاص متعدد تحقیق به عمل آمد شخص میرزا محمود نام که از مالکین و مجتهدین محلی است با یک از [ناخوانا] و نماینده آنجا مانع عملی شدن این امریه هستند.
کد خبر: ۷۴۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۵
برشی از خاطرات حجت‌الاسلام پورهادی
حجت‌الاسلام پورهادی می‌گوید: «هر روز هنگام عصر چادرهایی که رفتگرها در طول روز از سر زنان کشیده بودند، در نقاط مختلف شهر به آتش کشیده می‌شد. من هم در مسیر بازگشت از مدرسه، صحنه‌ی سوختن چادرهای رنگارنگ را مشاهده می‌کردم. تماشای این منظره تا مدت‌ها ادامه داشت. دو نقطه‌ی به آتش کشیدن چادرها که در مسیرم قرار داشت: یکی نزدیک حسینیه، کوچه‌ی شاه، سر سه راهی و دیگری، نزدیک میدان مقابل مسجد جامع فعلی بود.»
کد خبر: ۷۴۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۱۵
يک فضاى خفقان و دهشتناكى به وجود آورده بودند؛ حتى مردم در داخل خانه‌هايشان نمى‌توانستند مسائل سياسى را مطرح كنند. همواره به گوش مردم اين‌گونه خوانده و تلقين كرده بودند كه: «ديوار موش دارد و موش هم گوش دارد.» مردم در خانه‌هايشان هم امنيت و آسايش و آرامش نداشتند. همه در اضطراب و نگرانى به سر مى‌بردند و آنكه در امنيت و آسايش بود يک عده اشخاص لاابالى و اراذل و اوباش بودند.
کد خبر: ۷۳۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۵
به بهانه سالمرگ رضاخان
قانونی در دی ماه 1307 برای متحدالشکل نمودن البسه اتباع ایران در داخل کشور از مجلس گذشت. در اجرای این قانون تضیقاتی را ماموران برای مردم خصوصا مردم کردستان فراهم نمودند، چون می‌بایست همه کت و شلوار بپوشند و کلاه لبه‌دار پهلوی یا شاپو بر سر بگذارند. ژاندارم‌ها و پاسبان‌ها دستور داشتند هر کسی را در لباس کُردی مشاهده نمایند تحت تعقیب قرار دهند. چهار هزار تومان می‌گیرد، در آن زمان از سی تومان تجاوز نمی‌کرد، بسیار سنگین بود. زنان هم از چنین قانونی مستثنی نبودند. آنها هم می‌بایست لباس محلی را دور انداخته لباس اروپایی پوشیده و از برنامه کشف حجاب پیروی نمایند؛ چنانچه زنی با روسری یا هر نوع حجاب دیگری دیده می‌شد روسری را از سرش برداشته، پاره می‌کردند و به آتش می‌کشیدند.»
کد خبر: ۷۰۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۴
به روایت اسناد
روایت اسناد نشان می‌دهد که محدودیت‌های اجتماعی گسترده‌ای برای بانوان محجبه در جامعه ایجاد شد. ابلاغ ممنوعیت ورود زنان با حجاب به اماکن عمومی یکی از همین موارد بود. در سندی با امضای کفیل وزارت جنگ که موضوع مذکور اشاره دارد آمده است: «کفالت ستاد ارتش
اداره شهربانی تقاضا نموده چون از ورود خانم‌های باحجاب به اماکن تفریحی از قبیل سینماها و تئاترها و کافه‌ها و رستوران و غیره جلوگیری می‌شود...».
کد خبر: ۶۵۰۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۱۷
تطهیرناشدنی|جنایت کشف حجاب
متعاقب اعلام رسمی کشف حجاب رضاخانی و مقاومت زنان در برابر این فرمان، بخشنامه رئیس‌الوزراء و وزیر امور داخله، خطاب به والیان ولایات صادر شد. مطابق با این بخشنامه شهربانی مأمور شد تا «به مأمورین خود دستور دهد در کوچه و بازار و معابر و غیره تفتیش کنند و اگر بانویی با چارقد دیده شد، شدیدا مؤاخذه کنند.» بعد از این فرمان طبق گزارشات با استقرار پاسبان‌ها در معابر عمومی، رفت و آمد زنان چادری كنترل می‌شد به طوری که در این زمان، طبق گفته شاهدان عینی «پلیس گوشه خیابان‌ها می‌ایستاد و زنان چادری را تحت نظر می‌گرفت و در صورت مشاهده، چادر از سر آنان بر می‌داشت و پاره می‌کرد» به قسمی که براساس گزارشات تاریخی جوب‌های آب کنار بعضی از خیابان‌ها از چادر انباشته می‌شد.
کد خبر: ۶۴۹۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۱۷
به روایت آیت‌الله قرشی
در بناب زن‌ها چارقدهای بلندی را بر سرشان می‌انداختند كه نیمی از بدنشان را می‌پوشاند. البته تدین مردم هم شدید بود؛ بنابراین حكومت خیلی سخت نمی‌گرفت. با این حال حكم رضاخان طوری بود كه پاسبان‌ها نمی‌توانستند به آن بی‌اعتنا بمانند. گاهی اگر زنی را در كوچه و خیابان تنها می‌دیدند، سعی می‌كردند چارقد از سرش بكشند و حتی در مواردی زنان عفیفه را كه مقاومت كرده و چارقد و روسری خود را نینداخته بودند، مورد ضرب و شتم قرار می‌دادند.
کد خبر: ۵۹۷۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۳
حوزه‌ی علمیه قم که روزگاری با هدف اهتمام به امور دینی تأسیس و سپس احیا شده بود، توانست با اقدامات زعمای آن منشأ تحولی عظیم در ایران گردد و مسیر تحولات سیاسی اجتماعی آن را به‌گونه‌ای دیگر رقم زند. مبارزات روحانیت در زمینه مسائل فرهنگی راه مبارزه جدی سیاسی را علیه حکومت وقت باز کرد. روحانیت با قدرت زیادی توانست با ایستادگی در برابر کشف حجاب و استبداد داخلی، مانع از پیشبرد اهداف ضددینی رژیم پهلوی گردد. با روی کار آمدن نسل جدیدی از روحانیت در حوزه علمیه قم با زعامت امام خمینی مبارزات حوزه از عرصه فرهنگی به صحنه سیاسی جامعه کشیده شد و نتیجه آن شکل‌گیری نهضت اسلامی و تغییر رژیم در ایران بود.
کد خبر: ۵۶۷۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۰۲
در گفتگوی تفصیلی پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی با موسی حقانی مطرح شد؛
دکتر حقانی در این گفت وگو درباره اهانت روشنفکران غرب‌زده به زنان محجبه ایرانی می‌گوید؛ با روی کار آمدن رضاخان و اهدافی که پشت پرده کودتای سوم اسفند 1299 بود، اهانت‌ها به حجاب زنان زیاد شد. مثلا در نشریه ایران جوان که علی اکبر سیاسی منتشر می‌کرد، کاریکاتور یک زن با حجاب با چادر کشیده می‌شد و زیر آن می‌نوشتند: کلاغ سیاه!
کد خبر: ۴۳۳۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۶
واقعیت آن است كه كشف حجاب با استفاده از ابزارهای دیكتاتوری دقیقا به معنای "تجاوز به خصوصی‌ترین حریم زندگی مردم" بود و این امر تحت لوای هیچ قانونی انجام نگرفت؛ لذا هیچ نشانه‌ای از دموكراسی و آزادی در آن دیده نمی‌شد و در پس كشف حجاب، "آزادی" به طور كامل جای خود را به "اسارت" زنان داد.
کد خبر: ۴۳۳۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۶
سیاست کشف حجاب رضاخان که جرقه آن از قانون متحدالشکل کردن لباس‌ها در سال 1307 زده شده بود، بطور رسمی در 17 دی ماه 1314 اجرایی شد.سیاستی که بطور مستقیم فرهنگ دینی و آیینی مردم مسلمان ایران را نشانه رفته بود و در سلسله اقدامات ضداسلامی پهلوی اول، به فجیع‌ترین شکل ممکن در حال اجرا بود. اما در این میان مردم همراه با علما و روحانیون در برابر این سیاست استعماری مقاومت کرده و در بسیاری از نقاط آن را محکوم به شکست کردند. مبارزات روحانیون در طول تاریخ که همواره علیه ظلم مستبدان و حاکمان خودکامه شکل گرفته بود، در ماجرای کشف حجاب هم به منصه ظهور رسید. هر چند این مبارزات با شیوه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی و حتی مبارزه منفی در محدوده مکانی شهرها و استان‌های مختلف و بطور سازماندهی نشده صورت گرفت، اما سیاست کشف حجاب رضاخانی را با شکست مواجه کرد.
کد خبر: ۴۳۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۶
در بخشی از سند چنین آمده است؛ غدغن فرمائید به طوریکه ضمن شماره 1316/14663 هم دستور داده شده مامورین شهربانی با نهایت متانت و بدون اعمال زور بنحو مقتضی از قبیل جلوگیری از سوار کردن بانوان با چادر نماز در اتوبوس‌ها و اتوموبیل‌ها و راه ندادن به سینما ها و رستورانها و ادارات دولتی این موضوع را عملی نموده و نوعی انجام وظیفه نمایند که ایجاد زحمت و شکایت ننمایند.
کد خبر: ۴۳۲۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۶
کد خبر: ۴۳۲۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۶
در ویژه‌نامه "روزگار تباه کشف حجاب " حسام‌الدین آشنا و محمدحسن رجبی دوانی طی یادداشت‌هایی با عناوین «شکست سیاست کشف حجاب در دوران رضاخان» و «آزادی؛ قربانیِ سیاست کشف حجاب رضاخانی» به تبیین نتایج سیاست کشف حجاب می‌پردازند. «اهداف پنج‌گانه رضا خان از کشف حجاب »، «مروری بر مبارزات روحانیون علیه سیاست کشف حجاب رضاخانی» و «نتایج کشف حجاب ؛ اسارت جایگزین آزادی»، از جمله دیگر مقالات این ویژه‌نامه است.
کد خبر: ۴۳۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۶
در سندي از اسناد کشف حجاب به تاريخ 23 بهمن ماه 1314 به گزارش شهرباني ناحيه شرق درباره برخورد با منتقدين کشف حجاب آمده است: «راپرت رسيد که [حاج سيد علي‌اکبر احمدآبادي] مجلس روضه تشکيل داده است و ايام 20 و 21-22 حاجي سيد علي‌اکبر فوق و غلامرضاي بخشايش اجزاء آستانه و سيد عبدالکريم مرتضوي روضه‌خوان در مجلس روضه از عمليات دولت راجع به کشف حجاب تنقيد و اظهارات مهيجي مي‌نموده‌اند لذا هر سه نفر جلب و توقيف نظميه تحت تعقيب [قرار گرفته‌اند] نتيجه بعداً به عرض مي‌رساند. رئيس شهرباني ناحيه شرق»
کد خبر: ۴۳۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۶
صبحی می‌گوید: بهائیان در ایران، اولین فرقه‌ای بودند که زمزمه‌های کشف حجاب و اختلاط بی‌مانع زنان و مردان بیگانه را تحت عنوان "حریت نساء" مطرح ساختند. در دوران مشروطه فرمانی از عبدالبهاء صادر شد که زنان بهائی را از به کار بردن حجاب باز می‌داشت و آنچه توسط رضاشاه به زور اجرا شد بدون سابقه نبوده است؛ زیرا بهائیان در عصر مشروطه اولین گام‌های آن را برداشته بودند.
کد خبر: ۴۳۱۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۰۴
بندی از خاطرات حمید سبزواری
حمید سبزواری می‌گوید: عده‌ای را دعوت کردند در باغ ملی، ما بچه بودیم رفتیم. صدای ساز و آواز می‌آمد و گفتند نمایش می‌دهند و من رفتم پشت در؛ زن‌ها اول با حجاب آنجا رفتند و وقتی که آمدند بیرون، دیدیم که اینها حجاب ندارند. بعضی از آنها یک کلاه سرشان گذاشتند، سرشان را از خجالت داخل آن کردند. برخی از آنها دستشان را به صورتشان می‌گرفتند و از آنجا به سرشان می‌گرفتند؛ با یک وضع بسیار موهنی از آنجا خارج می‌شدند.
کد خبر: ۴۳۱۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۶
روایتی از حسین شاه‌حسینی
حسین شاه‌حسینی می‌گوید؛ آیت‌الله حائری درباره کشف حجاب حکم داده بود: «هیچ تبعیت نمی‌شود كرد، به هیچ وجه من‌الوجوه نپذیرید و تا آنجا كه می‌توانید مقاومت كنید.»
کد خبر: ۴۳۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۶
حسام‌الدین آشنا
دوران 16 ساله سلطنت مطلقه رضاخان بر ایران، متضمن اقدامات ضد فرهنگی متعددی بود که عمدتا با تأکید بر ترک سنت‌های قدیمی و رو آوردن به مظاهر تمدن غربی صورت گرفت. از میان تمام جریانات فرهنگی حکومت پهلوی اول، قضیه کشف حجاب بیشتر مورد توجه واقع شده است؛ چراکه تحلیل‌گران تاریخ معاصر ایران عموما بر آنند که کشف حجاب یکی از اساسی‌ترن اقدامات رضا شاه برای غربی کردن فرهنگ و ظواهر کشور بوده است. با سقوط حکومت رضاشاه، جامعه آن روی خود را نشان داد و مقاومت فرهنگی بانوان به ثمر نشست. اول اردیبهشت 1321 وزارت کشور طی مکتوبی به نخست‌وزیر از شکست سیاست طرح کشف حجاب پرده برداشت و نوشت: «جناب آقای نخست‌وزیر! به طوری که گزارش داده‌اند چندی است استعمال چادر سفید و اخیرا نیز چادر سیاه بین بعضی از بانوان معمول گردیده، در خیابان‌ها و معابر با چادر در حال عبور دیده می‌شوند»
کد خبر: ۴۳۱۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۶
